Сергей Сергеевич Каташ

Сергей Сергеевич Каташ

Сергей Сергеевич Каташ (25 желтоқсан, 1925 жыл, Таулы Алтай автономды облысы, Онгудай селосы - 2003) - алтай әдебиет зерттеушісі.

Өмірбаяны

• Еңбек жолын 1939 жылы үрмелі оркестр музыканты ретінде бастаған.
• 1941 жылы Ойрат педучилищесіне түсіп, В.И.Ленин атындағы Мәскеу мемлекеттік педагогикалық институтының әдебиет факультетивінің ұлттық жұмысшы факультетивіне ауысады.
• Оқуды бітіргеннен соң 1948 жылдан алтай облыстық ұлттық мектебінде орыс, алтай тілдері мен әдебиеті пәнінің мұғалімі болып қызмет етеді.
• Алтай облыстық ұлттық кітап баспасының бас редакторы болады.
• КОКП Алтай облыстық комитетінің дәріскері.
• Алтай облыстық мәдениет басқармасының бастығы болады.
• 1962 жылдан Таулы-Алтай педагогикалық институтында: аға оқытушы, алтай тілі және әдебиеті кафедрасының меңгерушісі, доцент, тарих-филология факультетивінің деканы, ректордың міндетін атқарушы, ғылыми жұмыстар жөніндегі проректор, профессор.

Ғылыми жұмыстары

• 1958 жылы кандидаттық диссертациясын қорғады.
• 1973-1975 жж. - Қазақ КСР ғылым академиясының докторанты.
• 1984 жылы ол докторлық диссертациясын қорғайды. Ол: өзінің туған алтай әдебиетін, ертедегі архаикалық фольклор жанрларынан бастап, Ресей және ТМД халықтарының заманауи әдебиетіне дейінгі көкейтесті мәселелрін зерттеді. Зерттеу нәтижелері бойынша халықаралық, ЖОО аралық ғылыми түркология және алтаистика конференцияларына, форумдарына қатысты.
• 1950 жылдан бастап әдеби шығармашылықпен айналыса бастайды. 1972 жылдан КСРО жазушылар одағының мүшесі.
• Профессор С.С. Каташ - алтай мектептеріне арналған монографиялар мен оқулықтардың авторы:
  • "Литературные портреты" (1971)
  • "Путь молодой литературы (1973)
  • "Мифы, легенды Горного Алтая (1978)
  • "Мудрость всегда современна" (1984)
  • "Эркемен - человек ласковый" (1998)
  • "Лик Алтая (әдебиет, тарих, мәдениет)" (2000).
• Ғалым "Алтай баатырлар" - "Алтайские богатыри" батырлық жырлардың он бір томдық алтайлық энциклопедиясын, 2 томдық "Истории алтайской литературы", "История советской многонациональной литературы" академиялық басылымдарын дайындауға атсалысты.

Марапаттары

Мәдениет және білім саласындағы көп жылғы белсенді қоғамдық және ғылыми жұмысы үшін марапатталған:

• Халықтар Достығы ордені
• ЮНЕСКО-ның Алтын медалі
• "Ресей Федерациясының еңбек сіңірген жоғарғы мектеп қызметкері" құрметті атағы.

Оның Қазақстандағы еңбегі

• 1958 жылы «Қазақ жене алтай эпосын сапыстыра зерттеу тежірибесі» деген тақырыпты зерттеу мақсатында Бөріліде тұрады. Осында тұрғанында Зере мен Мағрипа деген екі қыз бала көреді, бірақ олар жастай қайтыс болған. Тәркілеу зулматы кезінде ерлі-зайыптылар еріксіз ажырасады. Каташ Абай әндерін нәшіне келтіріп, шебер айтатын әнші болған. Оның жұбайының Мұхтар Әуезовті сағынып, құсалықпен шығарған бірнеше арнау өлеңдері Абайдың әдеби-мемориалдық мұражайында сақтаулы тұр.