Дмитрий Васильевич Сивухин

Дмитрий Васильевич Сивухин
Туған күні	18 тамыз 1914 (1914-08-18)
Туған жері	Новосибирск
Қайтыс болған күні	25 қараша 1988 (1988-11-25) (74 жас)
Қайтыс болған жері	Новосибирск
Азаматтығы	КСРО
Жұмыс орны	М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университеті, Мәскеу физика-техникалық институты
Несімен белгілі	"Общий курс физики" (Жалпы физика курсы) кітабының авторы

Дмитрий Васильевич Сивухин (18-тамыз 1914, Новосибирск қаласы - 25-қараша 1988) - кеңестік физик, "Жалпы физика курсы" деп аталатын әйгілі кітаптың авторы. Физика-математика ғылымдарының кандидаты, МФТИ-ның профессоры.

Гидродинамика, статикалық физика, физикалық оптика, плазма физикасы мен электродинамикадан көптеген ғылыми мақалалар жазған. 9 медальмен марапатталған, соның ішінде "Еңбегіндегі ерлігі үшін" медалі бар. Ғалым Мемлекеттік сыйлықтың лауреты болған.

Өмірбаяны

1914 жылы, 18-тамызда дүниеге келген. Ұлты - орыс. Әкесі - қарапайым шаруа, 1914 жылы тамызда патша әскеріне шақыртылып, солдат ретінде соғыс алаңына жіберілген, Қазан төңкерісінен кейін Қызыл әскер қатарында азаматтық соғысқа қатысады, осында 1919 жылы сүзек ауруынан дүние салады. Анасы - бастауыш сыныптарының мұғалімі. 1914 жылы Сібірден қайтып келгеннен кейін, Иванов губерниясының Юрьев-Польск ауданында жұмыс істеген, өмірінің соңғы жылдарында Афинеевтің бастауыш мектебінде білім берген. 1943 жылы анасы да өмірден қайтады. Әйелі - Геся Соломоновна Крейнин, кейінірек МФТИ-ында онымен бірге сабақ берген. Дмитрий Васильевич Юрьев - Польск ауданында 2-сатылы мектепті аяқтайды. Мектепті бітіргеннен кейін осы аудандағы "Никольская" мектебіне мұғалім ретінде жіберіледі. 1931 жылы мектептің көшірілуіне байланысты, Калинин ауылының мектебіне дәл осы қызметінде жіберіледі. Екі жылдан кейін ММУ-нің физика факультетіне оқуға түсіп, оны 1939 жылы "теориялық физика" мамандығымен бітіреді. Аспирантураға түсіп, оны Ұлы Отан соғысының басталуына байланысты аяқтай алмайды.

Соғыс кезінде офицер-артиллерист болып қызмет етіп, Мәскеу үшін күреске қатысады. Дмитрий Васильевичтің соғыс жайлы естеліктерін өзінің құрдасы әрі әріптесі болған теоретик Борис Трубников жазып алады.

1953 жылы Сивухинге елдің Физикалық Мәселелер Институтына қосқан үлесі үшін КСРО-ның Үшінші дәрежелі Мемлекеттік Сыйлығы берілді.

Курчатов атындағы Атомдық Энергия Институтында жұмыс істеген. 1946 жылдың ақпан айынан 1986 жылдың қазан айына дейін алғашында ММУ-нің физика факультетінде, содан кейін Мәскеу Физика Техникалық Институтында жалпы физика курсынан сабақ берген.

Кең таралған әрі әлі күнге дейін мойындалатын бес томдық жалпы физика оқулығының авторы. 20 ғасыр басында О. Д. Хвольсон жазған жалпы физика курсы ғасыр ортасына қарай жедел түрде ескіре бастады, себебі, кванттық механика мен салыстырмалылық теориясында ашылған жаңалықтар оның тұжырымдарына қарсы болатын. 1977 жылы сол кезеңде дайын болған еңбектің үш томы Халық шаруашылығы жетістіктерінің көрмесінде алтын медальмен бағаланды. Ғалым дүниеден өткеннен кейін жаңадан ашылған заңдар енгізілген кітап қайта басып шығарылды, өзбек және француз тілдеріне аударылды.

1986 жылы зейнетке шығуына байланысты ағартушылығын тоқтатты, кафедрада профессордың көмекшісі ретінде жұмыс істеді. 1988 жылдың 25-қарашасында дүниеден озды.

Библиографиясы

Мақалалары

"Плазма теориясының сұрақтары" атты классикалық жинақтарда мақалалары шығарылып тұрды.

• «Дрейфовая теория движения заряженной частицы в электромагнитных полях» (Том 1, 1963);
• «Кулоновские столкновения в полностью ионизованной плазме» (Том 4, 1964);
• «Энергетический баланс и вопрос о возможности самоподдерживающейся термоядерной реакции в ловушке с магнитными пробками» (Том 5, 1967)

Кітаптары

• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1979. — Т. I. Механика. — 520 с.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Издание 3-е, исправленное и дополненное. — М.: Наука, 1989. — Т. I. Механика. — 576 с. — ISBN 5-02-014054-6.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Издание 4-е. — М.: Физматлит, 2002. — Т. I. Механика. — 792 с. — 5000 экз. — ISBN 5-9221-0225-7.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Издание 5-е, стереотипное. — М.: Физматлит, 2006. — Т. I. Механика. — 560 с. — ISBN 5-9221-0715-1.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1975. — Т. II. Термодинамика и молекулярная физика. — 519 с.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Издание 3-е, исправленное и дополненное. — М.: Наука, 1990. — Т. II. Термодинамика и молекулярная физика. — 592 с. — ISBN 5-02-014187-9.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1977. — Т. III. Электричество. — 688 с.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 2-е, испр.. — М.: Наука, 1983. — Т. III. Электричество. — 687 с.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 3-е, испр. и доп.. — М.: Наука, 1996. — Т. III. Электричество . Часть первая. — 320 с. — 5000 экз. — ISBN 5-02-014054-6, ISBN 5-02-015089-4..
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 3-е, испр. и доп.. — М.: Наука, 1996. — Т. III. Электричество . Часть вторая. — 320 с. — 5000 экз. — ISBN 5-02-014054-6, ISBN 5-02-015090-8..
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 4-е, стереотипное. — М.: Физматлит; Изд-во МФТИ, 2004. — Т. III. Электричество. — 656 с. — 5000 экз. — ISBN 5-9221-0227-3; ISBN 5-89155-086-5..
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Издание 3-е, стереотипное. — М.: Физматлит, МФТИ, 2002. — Т. IV. Оптика. — 792 с. — ISBN 5-9221-0228-1.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1986. — Т. V. Атомная и ядерная физика. Часть 1: Атомная физика. — 416 с. — ISBN 5-02-014053-8.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Наука, 1989. — Т. V. Атомная и ядерная физика. Часть 2: Ядерная физика. — 416 с. — ISBN 5-02-014053-8.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — 3-e издание, стереотипное. — М.: Физматлит, 2002. — Т. V. Атомная и ядерная физика. — 784 с. — 3000 экз. — ISBN 5-9221-0230-3.
• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — 3-e издание, стереотипное. — М.: Физматлит, 2006. — Т. V. Атомная и ядерная физика. — 784 с. — 3000 экз. — ISBN 5-9221-0645-7.
• Гинзбург В. Л., Левин Л. М., Сивухин Д. В. Сборник задач по молекулярной физике.
• Стрелков С. П., Сивухин Д. В., Угаров В. А. Сборник задач по общему курсу физики. Механика.
• Сивухин Д. В. (ред.) Сборник задач по общему курсу физики. Термодинамика и молекулярная физика.