Иосиф Виссарионович Сталин

Иосиф Виссарионович Сталин Иосиф Виссарионович Сталин იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი
Лауазымы
КОКП ОК бас хатшысы / бірінші хатшысы
1922 сәуірдің 3 — 1953 наурыздың 5
Ізашары	Жоқ (лауазымы 1922 ж. орнатылған)
Ізбасары	Никита Хрущёв
КСРО министрлер кеңесі төрағасы
1941 мамырдың 6 — 1953 наурыздың 5
Ізашары	Вячеслав Молотов
Ізбасары	Георгий Маленков
Өмірбаяны
Партиясы	Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы Генералиссимус
Мамандығы	оқуын бітірмеген ғибадатшы
Азаматтығы	гүржі
Дүниеге келуі	18 желтоқсан 1878 (1878-12-18) Гори, Гүржістан, Ресей империясы
Қайтыс болуы	1953 ж. наурыздың 5 (74 жаста) Мәскеу, Ресей КФСР, КСРО
Әкесі	Виссарион Иванович Джугашвили
Анасы	Екатерина Георгиевна Джугашвили
Жұбайы	Сванидзе Екатерина Семёновна (1906—1907) Аллилуева Надежда Сергеевна (1919—1932)

Сталин Иосиф Виссарионович (шын тегі — Джугашвили, груз. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი; 6(18) желтоқсан 1878 ж.(ресми түрде 9(21)желтоқсан 1879), Гори, Тифлис губерниясы, Ресей империясы - 5 наурыз 1953 ж., Кунцев ауданы, Мәскеу облысы, РКФСР, КСРО)— кеңестік мемлекеттік, саяси және әскери қайраткері, 1922 жылдан бастап Кеңес Одағы Коммунистік партиясының Орталық Комитетінің бас хатшысы, Кеңестік Үкіметінің басқарушысы (1941 жылдан бастап КСРО Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы, 1946 жылдан бастап КСРО министрлер кеңесінің төрағасы), Кеңес Одағы Генералиссимусы (1945).

Сталин (Джугашвили) Иосиф Виссарионович

Сталин (Джугашвили) Иосиф Виссарионович (9.12.1879, Гори қаласы, қазіргі Грузия Республикасы – 5.3.1953, Мәскеу қаласы) – саяси қайраткер, Кеңес Одағы Коммунистік партиясының Бас хатшысы (1922 – 53), Кеңес Одағының маршалы (1943), Кеңес Одағының генералиссимусы (1945). 1894 жылы Тбилисидегі православиялық діни семинарияға оқуға түскен. Онда оқи жүріп, құпия үйірменің жұмысына ат салысып, “Месамедаси” (үшінші топ) атты грузин социал-демокр. ұйымына мүше болып кірді. 1899 жылы саяси қызметі үшін семинариядан шығарылып, біржола төңкерісшілдік жолға түсті. 1901 жылы РСДЖП-ға мүшелікке өтті. “Коба” деген лақап атты иемденді. Астыртын қызмет барысында бірнеше рет тұтқынға алынып, Шығыс Сібірге жер аударылды. 1912 жылдан РСДЖП-ның ОК-не мүшелікке сайланды. 1912 – 13 жылы Санкт-Петербургте жұмыс істей жүріп, “Звезда” және “Правда” газеттерінің жұмысына белсенді ат салысты. Осы кезде “Марксизм және ұлт мәселесі” деген еңбегін жазды. 1913 жылы ақпанда тағы да тұтқындалып, Турухан өлкесіне жер аударылды. Айдаудан 1917 жылғы Ақпан революциянан кейін оралып, РСДЖП-ның ОК бюросының құрамына және “Правда” газеті редакциясына енді. Қазан төңкерісін әзірлеуге және оны жүзеге асыруға қатысты. Кеңестердің Бүкілресейлік 2-съезінде (8.11. 1917) Ұлт істері халкомы (1917 – 22) ретінде алғашқы кеңес өкіметінің құрамына сайланды. 1919 – 22 жылы Мемлекеттік бақылау халкомы міндетін қоса атқарды. Азамат соғысы (1918 – 20) кезінде Оңт., Батыс және Оңтүстік-Батыс майдандарының революция әскери куаттінің мүшесі болды. 1922 жылы сәуірде РК(б)П ОК Пленумы Сталинді ОК-нің Бас хатшысы етіп сайлады. КСРО-ны құруға белсене қатысты. Алғашқы кезде “автономияландыру” (бүкіл республикалардың РКФСР-ге автономия құрастурықығында енуі) жобасын ұсынды. Ленин өмірінің соңғы жылдарында бар билікті қолына топтастыруға талпынған Сталиннің жеке басына сенімсіздік танытты. Ол Кеңестердің Бүкілодақтық 1-съезіне (1922 жылы желтоқсан) жолдаған хатында Сталинді орнынан ауыстыру жөнінде ойластыруды ұсынды. Алайда РК(б)П-ның 13-съезі (1924 жылы мамыр) Сталинді Бас хатшы етіп қалдыруды ұйғарды. Сталиннің басшылығымен ауыл шаруашылығын коллективтендіру қолға алынып, байлар мен кулактарды тап ретінде жою саясаты жүзеге асырылды (қ. Кәмпескелеу). Бұл халық арасында жасанды ашаршылық пен босқыншылықты туғызып, ауыл шаруашылығын коллективтендіруге қарсы шаруалар қозғалысының өрістеуіне алып келді. Сталин елде қуғын-сүргін саясатын жүргізіп, тоталитарлық жүйені қалыптастырды. Ұлттық интеллигенция өкілдерін “халық жаулары” ретінде қуғындауды күшейтті. “Халық жаулары” жазасын өтейтін лагерлердің санын арттырды (қ. ГУЛАГ). Одақтас республикалар мен ұлттық автономияларды саяси және экономикалық биліктен айырып, Кремльге тәуелді етті. Ол гитлерлік Германияның КСРО-ға соғыс ашу мерзімін бағалауда қателік жіберді. 2-дүниежүзүлік соғыс жылдарында КСРО Қорғаныс халкомы, КСРО Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы болып тағайындалды. Кеңес Одағының басшысы ретінде үш держава – КСРО, АҚШ, Ұлыбритания басшыларының Тегеран (1943), Қырым (1945) және Потсдам (1945) конференцияларына қатысты. Соғыстан кейінгі кезеңде жеке басқа табыну қарқыны онан әрі өрістеді. Сыртқы саясат саласында Батыс елдерімен ымыраға келуден бас тартып, қырғи қабақ соғыстың басталуына ықпал етті. Оның жаппай қырып-жою қаруын жасау мақсатының нәтижесінде Семей полигоны дүниеге келді. КОКП-ның 1956 жылы өткен 20-съезі Сталиннің жеке басына табынушылықты сынға алды. Сталин 3 рет Ленин орденімен, 2 рет “Жеңіс” орденімен, Социалистік Еңбек Ері (1939) және Кеңес Одағының Батыры (1945) атағымен марапатталған. Мәскеудегі Қызыл алаңға жерленген.

Сыртқы сілтемелер

• [1]
• Такер Р., Сталин, Путь к власти, М., 1997;
• Громов Е., Сталин, Искусство и власть, М., 2004;
• Карпов В., Генералиссимус. Кн. 1 – 2., Калининград, 2004;
• Жуков Ю., Сталин, Тайны власти, М., 2005;
• Жуков Ю., Иной Сталин, М., 2005.

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Joseph Stalin

Әскери қызметтері
Ізашары: Шені орнатылған	Кеңес Одағы Генералиссимусы 1945–1953	Ізбасары: Шені ыдыратылған
Ізашары: Лауазымы орнатылған (алдыңғы партия көсемі Владимир Ленин)	КОКП ОК бас хатшысы 1922–1953	Ізбасары: Никита Хрущёв
Ізашары: Вячеслав Молотов	КСРО министрлер кеңесінің төрағасы 1941–1953	Ізбасары: Георгий Маленков