Сыртқы сауда құжаттары.

Сыртқы сауда құжаттары.

Халықаралық сауда айналымында көптеген құжаттар қолданылады. Ондай құжаттарға мыналар жатады: фактура, теміржол құжаттамасы, халықаралық әуе көлігінің құжаттамасы, халықаралық автомобиль көлігінің құжаттамасы СМR, өзен көлігінің коносаменті, [теңіз көлігінің коносаменті]], жіберушінің пошталық куәлігі.

Фактура

Фактура (ағылшын тілінде: [commercial invoice]]) тауарды сатушы немесе қызмет көрсетуші жазып беретін құжат. Фактура контрактінің орындалатындығын дәлелдейтін құжат болып табылады. Ол сондай-ақ кедендік ресімдеудің негізі бола алады. Сауда фактурасының мазмұны 

• келесідей мәліметтерден тұрады:
• жазылып берілген күні мен орны;
• сатушының аты және мекен-жайы;
• сатып алушының аты және мекен-жай;
• төлеуші туралы мәліметтер
• жіберудің тәсілдері, күні және көлік құралдарының түрлері;
• жүкті артудың және түсірудің орны;
• жіберілетін тауардың нақты сипаттамасы;
• сатушы тарапынан жасалатын қосымша шығындар;
• тауарларды таңдау мен сұрыптау;
• фактураның қорытынды сомасы;
• төлем төлеудің тәртібі мен мерзімі;
• фактураны жазып берген тұлғаның қолы.
  

Теміржол құжаттамасы

Теміржол құжаттамасы (ағылшын тілінде: railroad bill of lading) тасымалдау туралы екі жақты келісімді білдіреді және теміржолдың жүкті жіберуінің штемпелі қойылады. Теміржол құжаттамасын жүкті жіберуші толтырады, яғни теміржол мекемесі берген үлгі негізінде және мазмұны төмендегідей болады:

• жіберушінің аты, мекен-жайы;
• жүкті қабылдаушының аты мекен-жай;
• тауардың сипаттамасы, салмағы мен қорапқа салынуы;
• қозғалыстың бағыты;
• тасымалдау үшін тариф;
• жеткізілетін стансаның штемпелі;
• теміржол құжаттамасына қосылған құжаттардың тізімі;
• тауардың мінездемесін сипаттайтын басқа да нақты мәліметтер.
  

Әуе көлігінің халықаралық құжаттамасы

Әуе көлігінің халықаралық құжаттамасы (ағылшын тілінде: negotaible air cosignment note) тауарды әуемен тасымалдауды куәлендіретін құжат болып табылады. Көлік құралына IATA (әуе көлігі бойынша халықаралық конвенция) конвенциясымен орнатылған талаптар қойылады.

Автомобил көлігінің халықаралық құжаттамасы CMR

Автомобил көлігінің халықаралық құжаттамасы CMR (ағылшын тілінде: international consignment note) тауарларды автомобиль арқылы тасымалдауды дәлелдейтін құжат болып табылады. CMR құжаттамасы халықаралық автомобиль арқылы тауарларды тасымалдау туралы конвенция CMR (Convention relative an contracde transport international de Marchandises par Route) талаптарына сәйкес жасалады.

Өзен көлігінің коносаменті

Өзен көлігінің коносаменті (ағылшын тілінде: inland waterwabill of lading) өзендер арқылы тауарларды тасымалдауды куәлендіретін құжат. Аталып отырған құжат төмендегідей мазмұнда болды:

• жүкті тиеумен айналысатын ұйымның атуы мен мекен-жайы;
• жікті қабылдаушының атауы мен мекен-жайы;
• баржаның атауы мен номері;
• жүкті тиейтін порт, жүкті тиеудің орны мен күні;
• тауардың сипаты, белгісі мен салмағы;
• көлік үшін төленетін төлемнің орны;
• жүкті тиеуге жауапты тұлғаның қолы;
• көлік құралы ісі бойынша капитанның немесе агенттің қолы;
• коносаменттің саны мен көшірмесі.
  

Теңіз көлігі бойынша коносамент

Теңіз көлігі бойынша коносамент (ағылшын тілінде: bill of lading) теңіз арқылы тасымалдаудың маңызды құжаты болып табылады. Аталған коносамент тасымалдау туралы келісім болып табылмайды, бірақ тасымалдаушы жазып беретін тауар құжаты болып табылады және:

• теңіз арқылы тауараларды тасымалдау немесе үйлесімді тасымалдаудың дәлелдеме құжаты;
• екі тараптың жасаған келісімін дәлелдейтін құжат;
• тауар үшін меншік құқығын дәлелдейді;
  

Жіберушінің пошталық куәлігі

Жіберушінің пошталық куәлігі (ағылшын тілінде: postal receipt, parcel post receipt) тауардың жіберілуінің дәлеледейтін құжат.

Дерек көзі:

• Қазақстан Республикасындағы кеден кодексі. 2003 жыл 1 - мамыр;
• «Основа таможенного дела» В.Г. Драганов Москва, Экономика. 1998 г.
• «Что такое сертификация?» М.Ахметжанов Алматы, 2000 г.