Сұрыптау әдістері
Сұрыптау (Селекция; selection; Сортировка; sorting) - массив элементтерін белгілі бір заңдылықпен орындарын ауыстырып реттеу процессін айтамыз. Мысалы, сандар массивін өсуі, кемуі бойынша сұрыптау, жолдар массивін алфавит бойынша сұрыптау және тағы басқа.
Сұрыптау мақсаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сұрыптау мақсаты - көптеген сұрыпталған обьектінің ішінен белгілі бір элементті іздеуді оңайлату. Ақпараттық жүйелерде мәліметтерді сұрыптаудың маңызы өте зор.
Сұрыптаудың түрлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бүгінгі таңда сұрыптаудың көптеген тәсілдері белгілі. Олар:
- Таңдау арқылы сұрыптау
- Алмастыру арқылы сұрыптау
- Индекстері арқылы сұрыптау
- Енгізу арқылы сұрыптау
- Біріктіру арқылы сұрыптау
Тізімді реттеу[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сұрыптау кез-келген түрдегі кестелерді (массивтерді) өңдеу алгоритміне жатады. Бұның мәні мынада: кесте элементтерін белгілі бір ретпен орналастыру. Сандық кестені сұрыптау - ондағы элементтерді оның нөмірінің өсуі немесе кемуі мәнімен орналастыру.
Мысалы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Мысал 1: | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Элемент нөмірі | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| Кестенің бастапқы түрі | 5 | 69 | 1 | 36 | 13 |
| Өсу бойынша реттелген кесте | 1 | 5 | 13 | 36 | 69 |
| Мысал 2: | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Элемент нөмірі | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| Кестенің бастапқы түрі | 4 | 2(1) | 17(1) | 2(2) | 17(2) |
| Өсу бойынша реттелген кесте | 2(1) | 2(2) | 4 | 17(1) | 17(2) |
Мұндағы жақшада көрсетілген индестер бір мәнді элементтердің ретін көрсетеді.
Литерлік кестені сұрыптау - әдетте ондағы мәндерді алфавит бойынша орналастыру дегенді білдіреді.
| Мысал 3: | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Элемент нөмірі | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| Кестенің бастапқы түрі | мир | сон | тур | коль | ель |
| Өсу бойынша реттелген кесте | ель | коль | мир | сон | тур |
Егер реттеген кезде бірдей мәнді элементтердің реті өзгермесе сұрыптаудың бұл түрі тұрақты болып табылады.
Сұрыптау әдістері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сұрыптаудың бірнеше әдістері бар. Бұлардың барлық алгоритмдерден таңдап алыну себебі, біріншіден, жиі қолданылады, екіншіден, көптеген басқа алгоритмдер осылардың түрлі модификациялары болып табылады.Олар:
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қолданылған әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
- Бурин Е. А. Программирование на языке Турбо Паскаль. А., 2000.
- Вирт Н. Алгоритмы инструктуры данных.
- Досмайлов Т. К. Паскаль программалау тілі. А.,1996.
- Кнут Теория алгоритмов.
- Матросов В. Л. Теория Алгоритмов.
- Семашко Г. Л., Салтыков Г. Л. Программирование на языке Паскаль. М.,1988.
Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- [1] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.
- [2]
- [3] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.
- [4] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.
- [5] Мұрағатталған 7 қарашаның 2014 жылы.