Тазартпалап қазу

ТАЗАРТПАЛАП ҚАЗУ – ашық немесе жер асты жұмыстарында тазарту үңгу беттерінен пайдалы қазбаларды айырып алуға байланысты жүргізілетін жұмыстар жиынтығы. Тазартпалап қазу жұмыстарына кен массивінен пайдалы қазбаларды жарылыссыз және жарылыс жасау тәсілдерімен бөлу, қопарылған кентастарды тасымалдайтын құрылғыға тиеу, тасымалдау және қазба құрал-жабдықтарын ауыстыру, кен қазу ісінде бекітпе орнату, тазалап қазу кезіндегі тау қысымын бақылау жұмыстары жатады. Пайдалы қазылымдарды массивтен жарылыссыз бөліп алу тәсілі әдетте көмір кен орындарын, тақтатас, саз және басқа да қатты емес пайдалы қазбаларды жер асты тәсілімен қазу кезінде оларды уатқыш балғалар, комбайндар, жоңғылардың көмегімен конвейерлерге тиеу арқылы жүзеге асырылады. Ал ашық түрде қазғанда біршөмішті, көпшөміштік экскаваторлар, драглайндар арқылы орындалып, конвейерге, темір жол вагондарына және өздігінен түсіргіш автомобильдерге тиеледі. Пайдалы қазбаларды массивтен жарылыс жасау арқылы бөліп алу шпурлар мен ұңғымаларды бағанды немесе қол бұрғылау машиналарымен, пневмоұрғыштармен, бытыралы немесе арқандық соққы арқылы бұрғылау станоктарымен бұрғылау, содан кейін оларды жарылғыш заттармен оқтап, жару арқылы жүргізіледі. Үңгу бетінің орналасуы мен кенді қопарудың тәсілін анықтау үшін кеншоғырлардың қалыңдығы мен жатыс пішіні, кен орнының құлау бұрышы, кеннің құндылығы мен қасиеттері, аралас жыныстардың қасиеттері, кен мен аралас жыныстардың беріктігі, қазылған кеңістікті қалпында сақтау жұмысының бағасы анықталады. Қопару барысында пайда болған шойтастарды екінші рет ұсату бастырмалы немесе шпурлы оқтамның, тоқпақтың, уатқыш балғаның көмегімен орындалады.