Таймандар
| Таймандар | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
130 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Таймендер (өз атауы-Таймандар) — Солтүстік-Батыс Ауғанстандағы Чараймақ тобының халқы (Фарахруд өзенінің жоғарғы ағысы және Герируд өзені аңғарының іргелес бөлігі). Саны 130 мың адам. Олар солтүстік және оңтүстік болып бөлінеді. Субэтникалық топтары: қыпшақ, дурзай, хазар-таймен, какар. Қыпшақтар түрік текті, дурзай мен какар ауған текті деген болжам бар.
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Таймендер дари және фарс (парсы) диалектілерінде сөйлейді.[1]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Таймендер – сүнниттік мұсылмандар.[2]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі жайылымдық мал шаруашылығы (қой, т.б.) және егіншілік (дәнді дақылдар). Қыста олар ауылдарда тұрады, көшу кезінде олар оңтүстік бағытта болады, олардан алыс кетпейді. Қосалқы шаруашылық басым. Ою-өрнекпен безендірілген түрлі-түсті киіз жасайды.[3]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Отбасылық рәсімдер (үйлену тойы, баланың, әсіресе, ұлдың дүниеге келуі) ән-күймен, музыкалық аспаптарда ойнаумен өтеді.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қыста олар ауылдарда тұрады. Үйлер тас пен саздан, төбесі сабанмен, саз балшықпен жабылған. Жазда тыңайған алқаптарға төртбұрышты шатырлар немесе киіз үйлер (әрқайсысы 20-30) тігіледі.[4]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ерлер шалбар мен көйлектен басқа, жеңсіз, ақ киізден жасалған халат немесе бурка, қалпақ, чалма, жүннен жасалған шұлықтар киеді. Әйелдер көйлек, жеңсіз, қысқа паранджа киеді.[5]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Таймандар. Тексерілді, 16 қараша 2024.
- ↑ Таймандар. Тексерілді, 16 қараша 2024.
- ↑ Таймандар. Тексерілді, 16 қараша 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 512. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Әлем халықтары/Таймандар. Тексерілді, 16 қараша 2024.
