Талғаулы салалас құрмалас сөйлем
Талғаулы салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір-біріне тәуелсіз, дербес әрекеттерді баяндайды да, солардың тек біреуі ғана жүзеге асатынын білдіреді. Жай сөйлемдер салаласа және тек жалғаулықты шылаулар арқылы байланысады, араларына үтір қойылады. Сөйлемге талғаулық мағына беретін және жай сөйлемдерді бір-бірімен құрмаластыратын жалғаулықтар: не, немесе, я, яки, болмаса, әйтпесе, әлде. Екі жай сөйлемнің арасында немесе шылауы бір рет келсе, онда сөйлемдер арасына үтір қойылмайды.
Ерекшеліктері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Талғаулы салаластың бір компонентіндегі іс не оқиға ғана орындалады.
- Талғаулы салалас дүдәмалдылық, сенер-сенбестікті білдіреді.
- Талғаулы салалас тек жалғаулықты болып келеді. Оның компоненттері тек қана талғаулы жалғаулықтар арқылы байланысады.
- Талғаулы салалас сөйлем компоненттерінің арасында үтір қойылады.
Мысалы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мен не бұл адамдардың ортасынан кетуім керек, не болмаса барша жанға тынышсыз болатын зұлымдықты қоюым керек екен ғой. (Шәкәрім). Өзі кетіп құтылды, әйтпесе өзіміз-ақ тастатқалы жүр едік. Сөз бен қылық суық көңілді жылытады немесе жылы көңілді суытады. (Ғ.Мұст.)