Таралғы

Таралғы - үзеңгіні ерге жалғастыратын, айылбасы бар қайыс бау. «Таралғысы жұмсақ қоңыр былғарыдан жасалыпты» (М. Әбдіхалықов, Алыстағы.). Қазір бізде қолданылып жүрген «үзеңгі» сөзінің мағынасын моңғолдарда «дөрөө», қалмақ тілінде «дөрэ» тұлғалары ұғындырады. Сондай-ақ моңғолдар мен қалмақтарда «баспалдақ» мағынасын да, біріншісінде — «даруулга», екіншісінде —«дөрә» дыбыс құрамындағы сөздер бере алады. Осыған қарағанда өте ерте заманда «үзеңгі» сөзі қазақтарда да «таралғы» қалпында аталуы мүмкін. Кейін тілімізге парсы тілінен ауысқан «зинэ» (баспалдақ) сөзі біздің тілімізде «үзеңгі» қалпына дейін өзгерумен бірге «таралғының» бұрынғы мағынасын иеленіп, соңғының (таралғының) қайыс бауға атау болуын белгілеген. Келтірілген тілдік деректер «таралғы» сөзінің төркіні моңғол тілдері, ал тұңғыш мағынасы «үзеңгі», одан кейін сол тілдерде «баспалдақты» қоса иемденіп, қазақ тілінде ер мен үзеңгіні жалғастыратын қайыс бау ұғымын беретін болып қалыптасқанын дәлелдейді.