Тату, қымыздың татуы

Тату, қымыздың татуы Қымыздың дәмі бұзылып, ішуге жарамсыз болуын осылай атайды. «Қымыз татып кетті» (Бейімбет Жармағамбетұлы Майлин, Шығ.). Әдетте, ішуге жарамайтын тамақ болса, «бұзылған, иістенген» сияқты сөздермен тіркестіре айтамыз да, қымыз көп тұрып бұзылса, оған тек қана «таты» сөзін таңуымыздың себебі не? Бұған жауап беру үшін сол сөздің тарихына үңілу керек сияқты.Көне түркі жазба ескерткіштерінде «татығ» сөзі «астың дәмі» мағынасынан басқа, «тәтті» деген ұғымда да қолданылған. Сөз жоқ, ертедегі «татығ», қазіргі «тәтті» бір түбірдің жемісі екені ешкімге де жұмбақ емес. Солай бола тұрса да, дәмі жағынап жағымдылықты ұғындыратын «тәтті» немесе ерте кездегі «татығ» сөзінің қымызға телінуінің себебі — бұзылған қымыздың белгісі оның дәмінің тәттірек болуымен ғана ажыратылады. Осылайша «татыған қымыз» тіркесі «тәттірек қымыз» дегенге нұсқаса, оны «бұзылған қымыз» деп ұғыну қалыптасқан.