Тауар нарығы

Тауар нарығы - сұраныс пен ұсыныстың ықпалдасуы арқылы тауар бағасы қалыптасатын және сатушылар мен сатып алушылар жалғастырылатын айырбас аясы, яғни өндіріс құрал-жабдығы немесе тұтыну тауарлары ұсынылатын нарық. Тауар нарығы бәсеке нысанымен (монополиялану дәрежесімен), мемлекеттік реттеу дәрежесімен, аймақтылықпен, жариялылықпен, сатылатын тауардың түрімен және номенклатурасымен, сату көлемімен (нарықтың сыйымдылығы), сауда тәсілімен және баға деңгейімен сипатталады. Монополияланбаған тауар нарығы — жетілдірілген бәсеке нарығы; ішінара немесе толық монополияланған тауар нарығы — жетілдірілмеген бәсеке (нақты) нарығы: тауар сараланған монополистік бәсеке; олигополиялық, дуаполиялық және монополияланған (таза монополия) тауар нарығы болып бөлінеді. Монополияланған нарықта жалғыз сатушы тек қана өзінің, бірегей тауарын сатады. Әлемдік тауар нарығы деп аталатын тауар нарығында мынадай белгілер болады: көптеген елдердің қатысуы, сауда мәмілесінің ауқымдылығы, тауар айырбасының тұрақтылығы, тауар операциялары бойынша еркін айырбасталатын валютамен есептесу. Ел ішінде әрекет ететін тауар нарығының жиынтығын ұлттық нарық деп атайды. Ішкі және әлемдік тауар нарығының арасында аймақтық нарық бөлінеді, мұнда аймақтық белгілері айқындалған аумақтық нарықтық құрылымдар әрекет етеді. Тауарлардың түріне қарай: тұтыну заттары мен қызмет көрсету нарығы, тұрғын үй, үймерет, жылжымайтын мүлік нaрығы, өндіріс құрал-жабдығы (жерді қоса) нарығы, инвестициялар нарығы, ақша бағалы қағаз нарығы, жұмыс күшінің (еңбек, жұмыс орындарының) нарығы, инновациялар нарығы, рухани, зияткерлік қызметінің нaрығы болып бөлінеді. Стандарттар мен үлгілер бойынша өткізілетін тауарларды ірі ауқымда сату және сатып алу жөніндегі мәмілелер жасасылатын сауда операцияларын жүргізу үшін тұрақты жұмыс істейтін ұйымдар - белгілі бір ереже бойынша және белгілі бір орында істейтін тауар биржалары құрылады. Тауар нарығында споттық мәмілелер де, мерзімдік мәмілелер де жасалады.