Телескоп

Телескоп туралы, ол сыңардүрбі (теле және грекше skopeo – қараймын) – аспан шырақтарын электр-магниттік сәуле арқылы бақылауға арналған астрономиялық құрал. Телескоп гаммалық телескоп, рентген, ультракүлгін, оптикалық, инфрақызыл және радиотелескоп; оптикалық сұлбасы бойынша айналы (рефлектор), линзалы (рефрактор) және айналы-линзалы телескоп болып бөлінеді.
Телескоптардың көмегімен фотографиялық, теледидарлық, электронды-оптикалық, т.б. сәуле қабылдағыштарды пайдалану арқылы фотографиялық, спектрлік, т.б. бақылаулар жүргізіледі. Телескоптар пайдалану ретіне қарай: астрофизикалық (жұлдыздарды, планеталарды, тұмандықтарды зерттейтін) телескоп, Күн телескопы, астрометрикалық телескоп, серіктік фотокамералар (Жердің жасанды серіктерін бақылайтын), сондай-ақ метеорларды бақылайтын метеор патрульдері мен кометаларды бақылайтын телескоп, т.б. болып бөлінеді. Күн телескопының трубасы қозғалмай не горизонталь не верткаль тұрады. Телескоптың (оптикалық рефрактордың) көмегімен алғашқы астрономиялық бақылауды Г.Галилей жүргізді.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Алғашқы телескоп 1608 жылы Голландияда ойлап табылды. 1609 жылы Галилео Галилей телескопты алғаш рет астрономиялық бақылауға қолданды. Ол Юпитердің серіктерін, Ай кратерлерін және Күн дақтарын ашты.
Қазіргі телескоптар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қазіргі заманда телескоптар Жерде де, ғарышта да қолданылады. Ең әйгілі телескоптардың бірі — **Хаббл ғарыш телескопы**, ол 1990 жылдан бері жұмыс істеп тұр. Сонымен қатар, жаңа буындағы **James Webb телескопы** — ең қуатты телескоптардың бірі.
Телескоптың қолданылуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Телескоптар тек астрономияда ғана емес, жерді қашықтықтан бақылау, әскери барлау, метеорология және ғарышты зерттеу салаларында да қолданылады. Оларды әуесқой астрономдар да кеңінен пайдаланады.
Түрлері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Радиотелескоп – жер атмосферасының мөлдірлік терезесі диапазонында космостық обьектілердің радиосәулеленуін кабылдауға және тіркеуге арналған кұрылғы.

- Күн телескопы – арнайы күнді және күндегі дақтарды көруге арналған телескоп
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Қазақ Энциклопедиясы, 8-том
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0
![]() |
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Telescope |