Темір обасы

Темір обасы – ерте темір дәуірінің ескерткіші (б.з.б. 5–4 ғ.). Ресей, Челябі облысының қиыр оңтүстігінде, Новотемир және Березиновка кенттерінің арасында, Зингей көлінің маңындағы төбе басында орналасқан. Обаға 1980 ж. Г.Б.Зданович, М.Қ.Хабдулина алғаш зерттеу жүргізген. Ескерткіштің бұзылмай тұрғандағы диаметрі 26 м, биіктігі 2,5 м. Зерттеу барысында обаның топырақ үйіндісі астындағы күрделі құрылымдық сипаты анықталып, көптеген құнды деректер алынды. Үйіндінің ортасынан оңтүстікке қарай орналасқан жерлеу камерасы қабырғаларының ұзындығы 3–5 м бесбұрышты үлкен шұңқыр. Оның үшкір бұрышы оңтүстікке қаратылып, осы тұстан ұзындығы 2,5, ені 1,5 м дромос-дәліз шығарылған. Қабырғалары тік қабірхананың тереңдігі 0,6 м, ауданы 24 м2. Оның іші-сыртын алып жатқан ұзындығы 2–4 м-ге жететін көптеген ағаш бөренелердің орналасу тәртібін, қабірхана еденіндегі тіреу-діңгектер салынған шұңқырларды, т.б. ерекшеліктерді зерттеу нәтижесінде қабір үстіндегі үлкен ағаш құрылыстың ерекшеліктері анықталды. Бұл бойынша әуелі шұңқырдан шыққан топырақ пен арнайы дайындалған әк балшықты араластырып жасалған қоспадан қабірхананы айналдыра биіктігі 1 м шамасында аласа, мығым жал тұрғызылған. Бұл жал үлкен ағаш құрылыстың астын ұстап тұратын негіз қызметін атқарған. Қабірді толығынан жауып тұрған биіктігі 4 м, қабырғалары бөренеден қималап өрілген жетібұрышты пирамида тәріздес құрылыстың төбесін шұңқыр еденіне орнатылған 7 жуан діңгек көтеріп тұрған.

Зерттеушілер мұндай ірі құрылыс тек бір адамға ғана арналмаған, керісінше, жоғарғы әлеуметтік сатыда тұрған туыстық-әулеттік бір топтың мүддесіне қызмет жасаған деп пайымдайды. Мұны обаның үлкен көлемі ғана емес, қабірден табылған 4–5 адамның мүрдесі, олардың айналасындағы көп мөлшердегі бұйым түрлері де дәлелдей түседі. Зерттеу барысында табылған 276 қола, темір, сүйек жебелер (4 қорамсақтан алынған), сондай-ақ 2 мыс қазан, найза ұшы, айна, 4 пышақ, көптеген білезік, моншақ, қапсырмалар ерте темір дәуірінде осы өлкені мекендеген сақ-сармат тайпалары Мұрағатталған 18 сәуірдің 2012 жылы. ның заттық мәдениетінен маңызды деректер береді.