Темір тапшылық анемиясын емдеу

Этиологиялық факторды жою

Темір тапшылығын жою, сондай-ақ темір тапшылық анемиясынан толық айығу тек негізгі себептен құтылған кезде ғана іске асады. Темір тапшылығының себептері этиология бөлімінде қаралған.
Егер негізгі дерт жатырдың (миомасы, эндометриоз және т.б.) немесе жыныс мүшелерінің дерттері болса, онда гинекологтың тағайындайтын емдік ұсыныстарын ескеру қажет.
Темір тапшылығына асқазан-ішек жолдарының аурулары алып келсе, гастроэнтерологтың кеңесімен ем жүргізу оң нәтиже береді.
Құрт инвазиясы анықталған жағдайларда спецификалы құртқа қарсы ем тағайындау тиімді.
Жүктілік пен лактация кезеңінде темір тапшылығын орын басу емімен іске асырады.
Алиментарлық темір тапшылығында егер асқазан-ішек жолдарының дерттері болмаса, онда тағамға ет, балық қолданудың өзі жақсы нәтижеге алып келеді.

Емдік тамақтану

Көптеген iшкi ағзалар дерттерiнiң емi сияқты темір тапшылық анемиясының (ТТА) терапиясын да дұрыс дәммен бастаған жөн! ТТА-сы бар науқас дәмінде темiрге, сондай-ақ ағзадағы биохимиялық және физиологиялық үрдістердi күшейтетін минералды заттар мен микроэлементтерге бай жануарлар мен өсiмдiк тағамдары болуы қажет. Науқастың дәмінде 130 г протеин, 90 г май, 350 г көмірсулар, 40 мг темір, 5 мг мыс, 7 мг марганец, 30 мг мырыш, 5 мкг кобальт, 2 г метионин, 4 г холин, В тобы мен С витаминдері болған абзал.
Науқастарға темірге бай келесі азық-түліктер ұсынылады: сиыр (тана) еті, балық, бауыр, бүйрек, өкпе, жұмыртқа. Жеміс-жидектерден – түйнектi алқа, кәдiмгi цидония, егiстiк қарақұмық, кәдiмгi қызылша, егiстiк сұлы, грек жаңғағы, қатпарлы жуа мен егiстiк сарымсақ, егiстiк аскөк, егiстiк салат, бақша саумалдығы сияқты өсімдік тағамдары.
Темір тапшылықты күй (ТТК) кезiнде қолданылатын жемiс-жидектерінің емдiк бағалылығы, олардың құрамындағы көп мөлшердегі аскорбин мен янтарь қышқылдары, В тобының витаминдерi, каротиндер, минералды тұздар мен басқа да физиологиялық белсендi органикалық заттардың болуына байланысты. Бұлар ферменттер құрылысына қатысады және темiр мен аминқышқылдарының өзара қатынасында шешуші роль атқарады.
Емдәмді тағайындау барысында өсiмдiк өнiмдерiнің химиялық құрамы мен биологиялық бағалығын ескере отырып, қатаң бақылау мен таңдау жүргiзу қажет, себебi дәрi-дәрмектер мен өсiмдiк тамақтық өнiмдер арасында әртүрлi өзара әсерлер болуы мүмкiн: не бiр-бiрiнiң әсерiн толықтыру мен күшейту, не әлсiрету немесе әсерiн жою. Мысалы, жемiс-жидектердегi аскорбин қышқылы iшектен темiрдiң сiңiрiлуiне жақсы әсер етсе, күрiш қайнатпасы, ұсақ ұнтақталған қара нан, қою шай мен кофенің тұтастырғыш заттары, оксалаттарға бай жемiстер және тағы басқалар темірдің сiңiрiлуiн тежейтiн тағамды өнiмдер мен тамақтарды қолданылудан алшақ болу керек.
1996 ж. наурыз айында Орталық Азия мен Қазақстан Республикаларында (ОАҚР) тамақтанудың ұлттық саясаты туралы конференцияда халық арасында анемия туралы сауаттылықты жоғарылату, азық-түліктерді темірмен байыту, темір дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етуден тұратын ОАҚР арналған алдын алу мен күрес бағдарламасы қабылданған болатын. ҚР денсаулық сақтау министрлігінің ғылыми академиясы тамақтану институтының «Биолакт», «Асыл» және «Аруана» айран-сүт тағамдарын, «Ша-Фе» және т.б. темірмен, басқа да микроэлементтермен байытуда және тәжірибеге енгізуде бай тәжірибесі бар.
Соңғы жылдары жасырын темір тапшылығының таралуын және оның темір тапшылық анемиясына өтуінің алдын алу үшін құрамында дәрілік өсімдіктері бар және темірмен байытылған тағамдық қосымшалар кең қолданылып жүр. Мысалы, темір лактатымен және аскорбин қышқылымен байытылған итшомыр сусыны; темір мен аскорбин қышқылымен байытылған итмұрын сусыны; итшомыр, алма, қара қарақат пен шетен сығындылары негізіне темір мен витаминдермен байытылған алкоголсіз сусындар белгілі және шетелдердің түрлі-түрлі фирмалары ұсынатын қосымшалар тағы бар.
Қымызды тәулігіне 0,75-1 л, жақсы көтере алғанда 1,5 л дейін қолдану өте жақсы нәтиже береді. Бірінші екі күн науқасқа күніне 100 мл 3-4 ретке дейін қымыз беріледі, ал 3 күннен бастап күніне 250 мл 3-4 ретке дейін жеткізіледі. Қымызды таңертең астан 1 сағат бұрын және 1 сағаттан кейін, түскі ас пен кешкі астан 2 сағат бұрын және 1 сағаттан кейін ішкен дұрыс.