Тереңкөл ауданы

Тереңкөл ауданы
	Қазақстан ауданы
	Тереңкөл ауданы
	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы	Павлодар облысы
Аудан орталығы	Тереңкөл
Ауылдық округтер саны	12
Ауыл саны	30
Әкімі	Азамат Тоқтамысұлы Маңғұтов
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Тереңкөл ауылы, Елгин көшесі, №172
Тарихы мен географиясы
Координаттары	53°13′12″ с. е. 76°23′24″ ш. б. / 53.22000° с. е. 76.39000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°13′12″ с. е. 76°23′24″ ш. б. / 53.22000° с. е. 76.39000° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1928 жыл
Жер аумағы	6,8 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	19 943 адам (2023)
Ұлттық құрамы	орыстар (43,66 %); қазақтар (40,03 %); немістер (7,92 %); украиндар (4,89 %); татарлар (0,85 %); беларустар (0,75 %) ; басқалары (1,9 %)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	140600-140612
Автомобиль коды	14
	Тереңкөл ауданының әкімдігі

Тереңкөл ауданы — Павлодар облысы құрамындағы аудан. Әкімшілік орталығы – Тереңкөл ауылы.

Тарихы

1928 жылы 17 қаңтарда Фёдоров ауданы құрылды, ол сол жылы 23 маусымда Максим Горький ауданы болып өзгертілді. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1963 жылғы 2 қаңтардағы Жарлығымен Максим Горький ауданының аумағында Қашыр ауданы құрылды. ҚР Президентінің 2018 жылғы 4 тамыздағы Жарлығымен аудан атауы Тереңкөл болып өзгертілді.

Физикалық-географиялық сипаттамасы

Географиялық жағдайы

Солтүстік-батысында — Железин ауданымен, солтүстік-шығысында – Ресейдің Новосибирск облысының Қарасуық ауданымен, шығысында – Успен ауданымен, оңтүстігінде – Павлодар ауданымен шектеседі. Батысында ауданның табиғи шекарасы Ертіс өзені болып табылады. Өзен арқылы Ақтоғай, Ертіс аудандарымен шектеседі. Аудан аумағы бойынша Павлодар—Омбы, Қашыр—Купино автомобиль жолдары өтеді.

Климаты

Климаты қатал континентальды. Қаңтардың орташа температурасы − 18º-19ºС-қа, шілденікі — +20º+21ºС-қа тең. Атмосфералық жауын-шашынның жылдық мөлшері 250—300 мм құрайды.

Жер бедері мен гидрография

Аудан аумағы Барабинск ойпатының жапсарында және Құлынды жазығында орналасқан. Жер бедері жазық. Топырағы қызғылт, сортаң. Аудан аумағы бойынша 50 км ұзындықта Ертіс өзені ағып өтеді, көптеген ұсақ көлдер бар.

Пайдалы қазбалардың ішінде глауберлік және ас тұзының, кірпіш, жабынғы жасауға қажет балшықтың кен орындары бар. Балшық қоры мөлшерленбеген.

Флора және фауна

Бетеге, жусан, тал, көктерек өседі. Қасқыр, қарсақ, түлкі, қоян, үйрек, қаз, аққу мекендейді. Тұзды көлдерде табан, алабұға, шабақ, шортан кездеседі.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989^[3]	1999	2009^[4]	2021
24385	▲43025	▲50121	▼44535	▼41979	▼31666	▼22208	▼20234

Этникалық құрамы

Ұлттық құрам (2012 жылдың 1 қаңтарына)

орыстар — 9 190 адам (43,16%)
қазақтар — 8 388 адам (39,39 %)
украиндар — 1 274 адам (5,98 %)
немістер — 1 698 адам (7,97 %)
татарлар — 141 адам (0,66 %)
беларустар — 210 адам (0,98 %)
басқалары — 390 адам (1,83 %)
Барлығы — 21 291 адам (100,00 %)

Санның серпінділігі

1999 жылы халық саны — 31,7 мың адамды, 2012 жылы — 21,291 мың адамды құрады. 1999 жылы халықтың орташа тығыздығы — 4,66 адам/км², ал 2012 жылы — 3,13 адам/км² болды.

Әкімшілік бөлінісі

30 елді мекен 12 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)^[5]
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Алтай ауылдық округі	1144	▼897	78,4	566	▼466	82,3	578	▼431	74,6
Әулиеағаш ауылдық округі	949	▼662	69,8	467	▼347	74,3	482	▼315	65,4
Байқоныс ауылдық округі	1435	▼1352	94,2	712	▼688	96,6	723	▼664	91,8
Береговой ауылдық округі	1646	▼1494	90,8	821	▼759	92,4	825	▼735	89,1
Жаңабет ауылдық округі	1158	▼1015	87,7	559	▼521	93,2	599	▼494	82,5
Жаңақұрылыс ауылдық округі	1126	▼681	60,5	580	▼378	65,2	546	▼303	55,5
Иванов ауылдық округі	832	▼646	77,6	414	▼328	79,2	418	▼318	76,1
Калинов ауылдық округі	837	▼662	79,1	419	▼344	82,1	418	▼318	76,1
Октябрь ауылдық округі	1262	▼772	61,2	628	▼397	63,2	634	▼375	59,1
Песчан ауылдық округі	3080	▼2654	86,2	1490	▼1321	88,7	1590	▼1333	83,8
Тереңкөл ауылдық округі	7710	▲8507	110,3	3667	▲4144	113	4043	▲4363	107,9
Томарлы ауылдық округі	1029	▼892	86,7	487	▼434	89,1	542	▼458	84,5
ЖАЛПЫ САНЫ	22208	▼20234	91,1	10810	▼10127	93,7	11398	▼10107	88,7

Экономика

Өнеркәсібі

Жөндеу-механикалық, май және нан зауыттары, құрылыс материалдары мен конструкуциялар комбинаты, тұрмыстық қамтамасыз ету, ағашты қайта өндеу комбинаттары, құрылыс және автокөліктік кәсіпорындары, типография бар.

Ауылшаруашылық

Ауданның ауылшаруашылық мамандандырылуы: сүт және ет-сүтті мал шаруашылығы, бидай шаруашылығы. Бидай, тары, қаратұмық, күнбағыс өсіріледі, ұсақ тері шикізаты өндіріледі. Ауданда 15 ауылшаруашылық және 145 шаруа қожалықтары, 7863 жеке қоныстар; 41 қайта өндеу объектілері: 12 шағын-диірмендер, 1 сүтті қайта өндеу бойынша цех, 10 күнбағыс өндіру бойынша цехтар бар.

Әлеуметтік сала

Білім беру мен ғылым

2012 оқу жылында 31 жалпы білім беру мектептері, 3 мектепалды мекемелері мен 2 кәсіби мектептер қызмет етеді.

Денсаулық сақтау

Ауданда Қашыр орталық аудандық аурухана қызмет етеді, бас дәрігер Әмірқан Тұрғылдинов.

Мәдениет

1934 жылдан бастап аудандық «Заря» газеті шығарылады. Ауданда жылжымайтын мәдениет және тарихи ескерткіштері бар: Кеңес Одағының батыры А.Н. Елгиннің мүсіні, 1964 ж, Қашыр ауылы

XIX ғ. аяғындағы А.Н. Елгиннің үйі, Қашыр ауылы
Еңбек мәртебесі ескерткіші, ДТ-54 тракторы , 1979 жылғы ГАЗ-АА автомашинасы, Березовка ауылы

Әйгілі адамдар

Кеңес Одағының батырлары: А.Н. Ёлгин, М.М. Катаев, В.В. Степаненко, Қ.М. Сұрағанов ; Социалистік Еңбек Ерлері: Ж. Әбілқайыров, Н. Әлжанов, В.С. Выдрин, З.А. Жуков, Д.С. Козолуп, Т.И. Рахманин, П.С. Рябова, Н.М. Соколов.

Дереккөздер

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[3] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[4] ҚР халық санақтары Мұрағатталған 10 Қазанның 2023 жылы.

[5] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]