Торий

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
90 АктинийТорийПротактиний
Ce

Th

Ubq
Периодическая система элементовСутегіГелийЛитийБериллийБор (элемент)КөміртекАзотОттекФторНеонНатрийМагнийАлюминийКремнийФосфорКүкіртХлорАргонКалийКальцийСкандийТитан (элемент)ВанадийХромМарганецТемірКобальтНикельМысМырышГаллийГерманийКүшәнСеленБромКриптонРубидийСтронцийИттрийЦирконийНиобийМолибденТехнецийРутенийРодийПалладийКүмісКадмийИндийҚалайыСүрмеТеллурИодКсенонЦезийБарийЛантанЦерийПразеодимНеодимПрометийСамарийЕуропийГадолинийТербийДиспрозийГольмийЭрбийТулийИттербийЛютецийГафнийТантал (элемент)ВольфрамРенийОсмийИридийПлатинаАлтынСынапТаллийҚорғасынВисмутПолонийАстатРадонФранцийРадийАктинийТорийПротактинийУранНептунийПлутонийАмерицийКюрийБерклийКалифорнийЭйнштейнийФермийМенделевийНобелийЛоуренсийРезерфордийДубнийСиборгийБорийХассийМейтнерийДармштадтийРентгенийКоперницийНихонийФлеровийМосковийЛиверморийТеннессинОганесон
Периодическая система элементов
90Th
Жай заттың сыртқы бейнесі
күміс металл, көбінесе қара жабындымен
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөмірі

Торий, 90

Топ типі

Актиноидтар

Топ, период, блок

ІІІ, 7, f

Атомдық масса
(молярлық масса)

232.0377(4) м. а. б. (г/моль)

Электрондық конфигурация

[Rn] 6d27s2

Қабықшалар бойынша электрондар

2, 8, 18, 32, 18, 10, 2

Атом радиусы

179.8 пм

Химиялық қасиеттері
Ковалентті радиус

206±6 пм

Ион радиусы

(+4e) 102 пм

Электртерістілігі

1,3 (Полинг шкаласы)

Тотығу дәрежелері

+1, +2, +3, +4

Иондалу энергиясы

1-ші: 587 кДж/моль (эВ)
2-ші: 1110 кДж/моль (эВ)
3-ші: 1930 кДж/моль (эВ)

Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фаза

Қатты дене

Тығыздық (қ.ж.)

11,78 г/см³

Балқу температурасы

2028 K

Қайнау температурасы

5060 K

Балқу жылуы

16,11 кДж/моль

Булану жылуы

513,7 кДж/моль

Молярлық жылусыйымдылық

26,23 Дж/(K·моль)

Молярлық көлем

19,8 см³/моль

Қаныққан бу қысымы
P (Па) 1 10 100 1000 10 000 100 000
T (К) 2633 2907 3248 3683 4259 5055
Жай заттың кристаллдық торы
Тор құрылымы

Текше бетке бағытталған

Тор параметрлері

5,080 Å

Дебай температурасы

100,00 K

Басқа да қасиеттері
Жылуөткізгіштік

(300 K) (54,0) Вт/(м·К)

Юнг модульі

79 ГПа

Жылжу модульі

31 ГПа

Пуассон коэффициенті

0.27

Моос қаттылығы

3.0

Виккерс қаттылығы

295–685 МПа

Бринеллий қаттылығы

390–1500 МПа

CAS нөмірі

7440-29-1

Торий

Торий (лат. Torіum; Тһ) — периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы, атомдық саны 90 химиялық элемент. Торий әлсіз радиоактвиті, ашық күміс түстес металл. Ашық ауада тотығып, зәйтүн-сұр түсті торий диоксидін түзеді. Ол салыстрымалы жұмсақ, иілгіш келеді және жоғары балқу температурасына ие. ТһО2 отқа төзімді материал. Торий – электропозитивті актинид, оның химиялық құрамында тотығу дәрежесі +4 басым; ол жоғары реактивті және ұсақ ұсақталған жағдайда ауада тұтануы мүмкін. Ең орнықты изотопы 232Тһ.


Ат.м. – 232,0381, тығыздығы – 11,724 г/см3, балқу температурасы – 1750°С.

Тарих[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Торийді алғаш рет 1828 жылы Йенс Берцелиус минералдан бөліп алды, кейінірек ол торит деп аталды (құрамында торий силикаты бар). Ашушы элементті скандинавиялық мифологиядағы найзағай құдайы-Тордың атымен атады.