Торғай көтерілісі
 | Бұл мақаланы не бөлімді, мәтінінің грамматикасын, мәнерін, байланыстылығын, екпіндеуін не емлесін дұрыстау керек. Сіз бұны өңдеп көмектесе аласыз. |
| Торғай көтерілісі | |
| Қазақша атауы | Торғай қазақтарының ұлт-азаттық қозғалысы |
|---|---|
| Дата | 1916 жыл |
| Себебі | Ресей патшасының “маусым жарлығы” |
| Басшы(лар) | Амангелді Иманов, Әбдіғапар Жанбосынұлы |
өңдеу  |
|
Торғай көтерілісі — 1916 жылы басталған Ресей патшалығының 25 маусымдағы "бұратана халықтарды тыл жұмысына алу" туралы жарлығына қарсы бағытталған. Аталған жарлыққа сәйкес, 19 бен 43 жас аралығындағы қазақ ер-азаматтары майданның қара жұмысына (траншея қазу, жол салу, т.б.) алынуға тиіс еді. Бұл халық арасында ашу-ыза туғызып, қарулы көтерілістерге ұласты.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Оған Амангелді Иманов пен Әбдіғапар Жанбосынұлы басшылық жасады. Көтеріліске түрткі болған негізгі себеп 1916 жылы шыққан Ресей патшасының “маусым жарлығы” болды.
1916 жылдың 22 қазанында 15 мың көтерілісші Амангелді Имановтың басшылығымен Торғай қаласын қоршауға алды. Оған генерал-лейтенант А.Д. Лаврентьевтің 9 мың жазалаушы тобы жіберілді. Көтерілісшілердің негізгі бөлігі Амангелдінің штабы орналасқан Батпаққара жазығы мен Аққұм құмының маңына шоғырланып, партизандық күрес әдісіне көшті.
1916 жылдың қараша айынан бастап 1917 жылдың ақпанына дейін Амангелдінің серігі, әйгілі мерген Кейкі батыр бастаған жасақ ерекше ерлікпен көзге түсті.