Триада
Триада(ұлт.қытайша 三合會,) - Қытайдағы және қытай диаспорасындағы құпия қылмыстық ұйымның формасы.
Барлық триадалардың өзіне тән наным-сенімдері мен салт-жоралғылары болған. Мысалы, 3 санының тылсым күшіне сену және де дәл осы наным олардың есіміне байланысты. Тыныш уақытта бұндай ұйымдардың көпшілігі бауырлық жәрдем көрсету үшін жұмыс істеген, алайда біразының қылмыстық істерге қатысы болған.
Тарих[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Триада үлгісі бойынша ең алғашында Цин әулетінен шыққан маньчжурлық императорға қарсы құпия партизан жасағы құрылған болатын. Деректер бойынша триадалар Тайвань аралында пайда болған. Олар Мин әулетінің жағында болған кезде, маньчжурлардан жеңіліп, тек тірі қалғандары ғана аралға көшкен.
Триадалардың күшейген уақыты 1850-1864 жылғы Тайпинь көтерілісімен сәйкес келеді. Құпия ұйым Қытайды батыстың және христиандардың әсерінен құтқару үшін Ихэтуаньдық көтерілісті бастаған болатын. Келесі жылдары өзге де жасырын бірлестіктер қытайдың мемлекеттік қайраткері Сунь Ятсенуға жәрдемдесті, себебі ол бұрынғы империялық биліктің көзін жойып, республика құрғысы келді.
1949 жылы билікке келген коммунистер құпия бірлестіктерді жою керек деп алдарына мақсат қойды, бұл мүшеліктер материктік Қытайда өлім жазасын қолданатын еді. Өзге елдерге келетін болсақ, триадалар қытай иммиграциясының ажырамас жолдастары болды. Триадалар әрекеті ғаламдық сипат алды, бірақ олар көбінесе Азияда белсенді еді. Бұл қылмыстық топтардың мүшелерінің басымдылығы - этникалық қытайлар.
Қазіргі уақытта триадалар мафиоздық пайда үшін жұмыс жасайтын қылмыстық ұйымдар ретінде танымал. Осы топтар көбінесе Тайваньда, АҚШ-та, есірткімен сауда жүргізетін қытайдағы иммиграция орталықтарында кездеседі.