Мазмұнға өту

Трипура (халық)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Трипура
типпера
Бүкіл халықтың саны

270 000

Ең көп таралған аймақтар

 Үндістан,  Бангладеш

Тілдері

тибет-бирма тілдері

Діні

индуизм

Типура (типпера) — Үндістанның шығыс бөлігіндегі халық (Трипура одақтық территориясы).[1] Шамамен саны 270 мың адам. (1971).[2] 90 мың адам Бангладеште тұрады.

Тілі тибет-бирма тілдер тобына жатады. Жазуы бенгал әліпбиіне негізделген.[3]

Діні - вишнуизм түріндегі индуизм.[4]

Солтүстік-шығыстан қоныс аударушылар ағынымен трипурдың ата-бабалары біртіндеп қазіргі Трипура штатының аумағына қоныстандырып, олардың ықпалын кеңейтті. Осы жерде нығайып, олар XVI ғасырдың басында гүлденген өз мемлекетін құрды. Екі мың жылдан астам уақыт бойы, 1949 жылы Үнді Одағына қосылғанға дейін, Трипура княздігін Жергілікті Деббарма әулеті басқарды. 1960 жылдары халық автономияны тану үшін белсенді күрес жүргізді, нәтижесінде 1972 жылы Трипура штаты құрылды.[5]

Дәстүрлі кәсібі – суармалы егіншілік (күріш, мақта, көкөністер, бұршақ дақылдары). Буйволдар, ешкілер, шошқалар, құстар өсіреді. Қолөнерден – иіру, тоқу дамыған.[6]

Тұрмыс салты

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Отбасы шағын, туыстық есеп рулық, үлкен ұл некеден кейін үйінде қалса мұрагер болады, әйтпесе оны кенжесі ауыстырады. Неке патрилокальды, қалыңдық үшін екі жыл жұмыспен өтеу жиі кездеседі.[7]

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Трипури қыздары өздерінің дәстүрлі киімдерімен

Ауылдары үлкен, әдетте өзендердің жағасында орналасқан. Үйлері бамбуктан жасалған, қадаларда орналасқан, шатыры жапырақ немесе шөптен жабылған.[8]

Дәстүрлі киімдері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ерлер киімі – ақ немесе қара қысқа күрте, лунги және ақ сәлде, әйелдер киімі – кеудеге оралған мата, мақта немесе жібек белдемше, иығына жамылғы жабылады.[9]

Дәстүрлі тағамдары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәстүрлі тағамдары көршілерінің тағамынан айтарлықтай ерекшеленеді. Олар вегетариандықты ұстанбайды, олардың диетасының негізі - шошқа етінен, қой етінен, тауық етінен, балықтан, тасбақадан, асшаяндардан, крабтардан және бақалардан жасалған тағамдар.[10]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Кеңестік тарихи энциклопедия. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  2. Үлкен Кеңестік Энциклопедия. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  3. Типпера. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  4. Типпера. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  5. Трипура халқы. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  6. Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  7. Трипура. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  8. В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 532. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
  9. Әлем халықтары/Типпера. Тексерілді, 23 қараша 2024.
  10. Трипура. Тексерілді, 23 қараша 2024.