Триттия

Триттиялар (ежелгі грекше: τριττύες, trittúes), жекеше түрі триттия (τριττύς, trittús), Ежелгі Аттиканың халқын ұйымдастыру құрылымының бір бөлігі болған және, әдетте, Клисфеннің 508 жылы б.з.д. реформаларымен құрылған деп есептеледі.

"Триттия" атауы "үштен бір" дегенді білдіреді, себебі әр триттия үш түрлі аймақтардан құралған. Аттикада жалпы отыз триттия және он фила болған (Клисфенге дейін патшалық отбасылармен байланысты төрт фила ғана болған). Филалар Аттиканың жергілікті батырларының есімдерімен аталған. Триттиялар бір немесе бірнеше демдерден құралған; демдер Аттиканың негізгі бөлу бірліктері болып табылған, олар триттиялардың құрамына кіретін халықтың кішігірім бірліктері еді.^[1]^[2]

Шығу тегі

Клисфенге ежелгі Афина мен оның айналасындағы қала-мемлекеттерді (Ежелгі Аттика деп аталатын аймақты) ұйымдастырудың жаңа тәсілін енгізу еңбегі жатады.^[3] Ол бастапқыда отбасы байланыстары негізінде құрылған төрт филаны он филаға айналдырды және оларды ерлердің жалпы халқын мүмкіндігінше көбірек қамту үшін ұйымдастырды.^[1] Нәтижесінде 139 демнің (кішігірім қала-мемлекеттердің бөліктері) әрқайсысы триттиялар тобына біріктірілді.^[4] Бұл жаңа ұйымдастырудың мақсаты — аймақтарды тең тарату, өкілдікті неғұрлым әділ ету және демографиялық таралуды теңестіру еді. Бұл тарату әдісі әр филаны олардың тиісті триттияларына қосу арқылы жүзеге асырылды, ал әрбір триттия өз кезегінде жағалау (паралия), қала (асти) және ішкі аймақ (месогея) бөліктерін қамтыды.^[5] Осылайша, бірде-бір триттия немесе фила тек қана қалалық, жағалаулық немесе ішкі аймақтардан құралған жоқ.

Триттиялар барлық халықтың әділ өкілдігін қамтамасыз ету үшін құрылды, өйткені бұған дейін аймақтар тең таралмаған және өкілдіктің әділеттілігіне баса назар аударылмаған болатын. Бұл реформалар Клисфеннің билігі кезінде іске асырылды.^[1]

Құрылымы және негізі

Триттиялар Ежелгі Аттиканың тайпаларының (фила) ірі бөлімшелері болды және бір-біріне жақын орналасқан демдерден құралды. Триттиялардың өлшемдері жиі біркелкі болмады, бұл олардың сот істеріндегі өкілдік деңгейіне де әсер етті.^[6] Кейбір аймақтарда өкілдердің саны жиырма жетіге дейін жетсе (мысалы, жағалаудағы Антиох (тайпа)), басқа аймақтарда, мысалы, Аянт қалалық бөлігінде, өкілдер саны тоғыздан аспады, ал кейбір басқа аймақтарда сәл ғана артатын еді.^[7] Әрбір топтың өкілдік саны уақыт өте келе айтарлықтай өзгерістерге ұшырамаған сияқты.^[8] Үнемі қалалық аймақтардың өкілдігі ең аз болып, ал жағалаудағы аймақтардың өкілдігі ішкі аймақтарға қарағанда сәл көбірек болатын.^[6]

Кішігірім триттияларда азаматтар саны аз болса, үлкен триттияларда көбірек болатын, дегенмен бұл жағдайдың да ерекшеліктері болды.^[9] Триттиядағы тұрғындар қатарына резиденттер (шетелдіктер), құлдар және азаматтар кірді (18 жасқа толған ер адамдар әкелері арқылы тиісті демге енгізіліп, триттияның азаматтары болған).^[9] Осыған байланысты бір аймақта азаматтардың саны басқа аймаққа қарағанда аз, бірақ жалпы тұрғындардың саны басқа аймақтарға қарағанда көп болуы мүмкін болды.

Қызметі

Триттиялардың екі негізгі қызметі болды. Бірінші қызметі — әскери ұйымдастыру, яғни әртүрлі аймақтардан әскер жинау үшін топтарды құру. Бұл соғыс кезінде бір аймақтың барлық жұмысқа жарамды ер адамдарынан айырылып қалмауы үшін (адамдарды әртүрлі топтарға бөлу арқылы) жасалды. Екінші қызметі — саяси ұйымның қажеттілігі.^[10] Триттиялар қала, жағалау және ішкі аймақтардан тұратын адамдардан құралды.^[5] Халықты осылайша бөлу арқылы белгілі бір топтың өкілдігі тек бір аймақта тұратындармен шектелмейтін болды.^[11] Мысалы, қалада жиналыс өткізілгенде, қалалық азаматтар жағалаудағы азаматтарға қарағанда жиналысқа оңай қатыса алса да, барлық аймақтардың белгілі бір дәрежеде өкілдігі болды (өкілдік мақсатында тек ер азаматтар есепке алынғанын атап өткен жөн).^[11] Мұндай өкілдік әдісі жергілікті аймақтардың ақсүйектеріне сайлау нәтижелеріне пара беру немесе басқа әсер ету түрлері арқылы бақылау жүргізуге мүмкіндік бермеді^[1], және өз аймағындағы азаматтардың санына қарай өкілдікке әкелді.^[8]

Дереккөздер

↑ ^a ^b ^c ^d Martin, Thomas R (1996). Ancient Greece From Prehistoric to Hellenistic Times. Yale University. pp. 87
↑ Strassler, Robert B (2009). The Landmark Herodotus. Anchor Books. p. 395
↑ Aristotle (1892). The Constitution of the Athenians. Translated by Poste, Edward. Macmillan. pp.35
↑ Aristotle (1892). The Constitution of the Athenians. Translated by Poste, Edward. Macmillan. pp. 35-36
↑ ^a ^b Aristotle (1892). The Constitution of the Athenians. Translated by Poste, Edward. Macmillan, pp. 36.
↑ ^a ^b Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 70
↑ Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 71
↑ ^a ^b Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 56
↑ ^a ^b Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 72
↑ Paga, Jessica. “DEME THEATERS IN ATTICA AND THE TRITTYS SYSTEM.” Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, vol. 79, no. 3, The American School of Classical Studies at Athens, 2010, pp. 352-353.
↑ ^a ^b Martin, Thomas R (1996). Ancient Greece From Prehistoric to Hellenistic Times. Yale University, pp. 87-88

[:0-1] Martin, Thomas R (1996). Ancient Greece From Prehistoric to Hellenistic Times. Yale University. pp. 87

[2] Strassler, Robert B (2009). The Landmark Herodotus. Anchor Books. p. 395

[3] Aristotle (1892). The Constitution of the Athenians. Translated by Poste, Edward. Macmillan. pp.35

[4] Aristotle (1892). The Constitution of the Athenians. Translated by Poste, Edward. Macmillan. pp. 35-36

[:5-5] Aristotle (1892). The Constitution of the Athenians. Translated by Poste, Edward. Macmillan, pp. 36.

[:1-6] Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 70

[7] Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 71

[:2-8] Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 56

[:3-9] Traill, John S (19755). The Political Organization of Attics; a study of the Demes, Trittyes and Phylai, and their representation in the Athenian Council. Princeton, N.J., American School of Classical Studies at Athens. pp. 72

[10] Paga, Jessica. “DEME THEATERS IN ATTICA AND THE TRITTYS SYSTEM.” Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, vol. 79, no. 3, The American School of Classical Studies at Athens, 2010, pp. 352-353.

[:4-11] Martin, Thomas R (1996). Ancient Greece From Prehistoric to Hellenistic Times. Yale University, pp. 87-88

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]