Тілдер туыстығы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Тілдер туыстығы орыс родство языков — екі немесе бірнеше тілдін ұксастығы, жакындығы сөздік коры мен грамматикалык, дыбыстык кұрылымындағы төл элементтерден көрінетін, бастапкы негізі бір ататілден шығатын тілдерге тән жалпы касиет. Тілдер туыстығы салыстырмалы-тарихи әдіс аркылы аныкталады. Туыс тілдер тобынан тілдер семьясы (мысалы, түркі тілдері семьясы) жасалады. Туыстығы өте алшактаған, әрен байқалатын аса үлкен тілдер семьясы макросемья деп аталады (мысалы, Орал-Алтай тілдері). Тілдер семьясына кіретін тілдер ен алғашкы тіл бірлігінен —негізтілден бөліну нәтижесінде пайда болған. Болашак дербес туыс тілдер бастапкы негіз тілдін бір кездегі диалектілерінен тараған, олардын даму тарихы сол тілдерде сөйлеген ертедегі тайпалар тарихымен, кейін халыктар тарихымен байланысты. Тілдер туыстығында тілдердін бір-бірінен ажырауы немесе жакындасуы, өзара жакын тілдердін одан әрі шоғырлануы сиякты процестер болып отырады. Тілдер туыстығын аныктауда тілдін тек байырғы кұрылымындагы төл элементтерге сүйенеді. Мысалы, сөздік кордағы заттык, кимылдык уғымдарды білдіретін негізгі сөздерден (туыстык атаулар, дене мүшелері атаулары т. б.), грамматикалык күрылыстағы септік, көптік, тәуелдік, жіктік жалғаулары мен сөзжасам жүйесінен, дыбыстык күрылыстағы дыбыстардын өзара сәйкестігінен түркі семьясына кіретін Тілдер туыстығын көруге болады.[1]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9