Тілеміш
Тілеміш (Buteo rufinus)-күндізгі жыртқыш құстар отрядының қаршығатәрізділертұқымдасына жататын құс.Еуразияда,Солтүстік Африкада тараған. Қазаұстанның барлық аймақтарында кездеседі. Тілеміш шөлейтті,далалы аймақтарды,аласа таулар мен тау беткейлерін мекендейді. Қоразының қанатының ұзындығы 405-438мм, ұябасарыныкі-442-475мм, салмағы 1-1,5 кг. Түсі ақшыл реңді болса, арқасы сұр, қызғылт қоңыр, шұбар; құйрығы жолақсыз не солғын қоңыр жолақты; қанатысұр теңбілді. Ересек құстар күңгірт,қоңыр түсті, қанаты мен құйрығында көлденең қара сұр жолақтары болады. Көзі сарғыш не қоңыр,тұмсығы қара,балсірісі мен аяғы сары.Жаз бойы қауырсындары күнге күйіп,маусым ішінде басқа реңге ауысады.Әуеде қалықтап ұшады,ұшқанда қанатындағы ақ дақ жақсы көрінеді.Жерде жақсы жүреді,жыл құсы.Наурызда ұшып келіп,сәуірдің басында жартас пен құздағы (сирек ағаш басындағы) ұяға қара дақты 2-5 (негізінен 3-4)жұмыртқасын салады, оларды 40 күндей басады.Балапандары 40-50 ұша бастайды.Кеміргіштермен,ірі кесірткелермен ,жыландармен,майда құстармен,ірі жәндіктермен қоректенеді.Тамыздың аяғынан қазанның басына дейінгі аралықта жылы жаққа ұшып кетеді.Тілеміштер Орта және Оңтүстік Азияда,Африкада,кейде Қазақстанның оңтүстік аймақтарында қыстайды.Пайдалы құс.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
<энциклопедия/>