Тұзды көл (Қырым)
| Тұзды көл қырымтат. Tuzla gölü, укр. Старе озеро | |
.jpg) | |
| Морфометрия | |
|---|---|
| Теңiз деңгейiнен биіктігі | −5 м |
| Өлшемі | 6 × 2,5 км |
| Ауданы | 12,2 км² |
| Тереңдігі | 3 м |
| Орташа тереңдігі | 1,5 м |
| Гидрология | |
| Судың тұздылығы | 25,6 ‰ |
| Су алабы | |
| Суды жинау ауданы | 37,2 км² |
| Орналасуы | |
| 45°59′13″ с. е. 33°47′33″ ш. б. / 45.9869° с. е. 33.7925° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 45°59′13″ с. е. 33°47′33″ ш. б. / 45.9869° с. е. 33.7925° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер |  Украина Ресей |
| Аймақ | Қырым |
Тұзды көл (қырымтат. Tuzla gölü, укр. Старе озеро) — Красноперекопск қалалық кеңесінің аумағында орналасқан тұзды көл. Су айнасының ауданы — 12,2 км², 11,3 км²[1]. Жалпы минералдану түрі — тұзды. Шығу тегі — көлтабан. Гидрологиялық режим тобы – ағынсыз.
Географиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ор көлдер тобына кіреді. Ұзындығы — 6 км. Орташа ені — 2 км, ең үлкені — 2,5 км. Орташа тереңдігі — 1,5 м, ең үлкені — 3 м.Теңіз деңгейінен биіктігі −3,9 м. Ор бром зауытының шикізат (шығыс бөлімі) және химиялық өндіріс қалдықтары (батыс бөлімі) қоймасы ретінде пайдаланылады. Ең жақын елді мекендер: Красноперекопск және Тұзды ауылы тікелей жағада, Қартқазақ мен Совхозное көлдің батысы мен оңтүстік-батысында орналасқан.
Көл дұрыс емес ұзынша-сопақ пішінді, солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай созылған. Қазаншұңқырдың оңтүстік бөлігі тарылып, солтүстік бөлігі кеңейген. Көлдің жалпы су жинайтын ауданы 37,2 км². Солтүстігінде кірәз су ағатын көлге арна жалғасады. Сондай-ақ солтүстікте қамыс қопалары бар. Көлдің бүкіл дерлік жағалау сызығы жаурлауытты: солтүстікте жағажайлар жоқ, оңтүстігінде жағажайлар бар. Көл топырақ бөгетімен екі су қоймасына бөлінеді: батыс және шығыс.
Тұзды көлінің түптік шөгінділерінің қалыңдығында жеке линзалар түріндегі сұр ас тұзының көмілген шөгінділері жатыр. Ас тұзының түпкі шөгіндісі қою сұрғылт шөгінділермен алмасып тұратын әр түрлі қалыңдықтағы жеке тұз аралық қабаттарынан тұрады. Көлдің тұзды суының орташа тұз концентрациясы 22-23 ‰ жетеді. 1955 жылы қарашада тұз сынамалары алынып, олардың меншікті салмағы 1,214 болды. Тұз мөлшері (сал. %) NaCl 14,64, MgCl2 9,24, CaCl2 1,63, CaSO4 0,10, Ca(HCO3)2 0,005, олардың жалпы сомасы 25,60. MgSO4/MgCl2 0,17. Жаздың аяғында көлде натрий хлоридінің кристалдануы жүреді, ал кейбір жылдары магний хлориді бишофит MgCl2·6(H2O) түрінде қатты фазаға өтеді.
Көлдің оңтүстік-батысында Жанкөй-Херсон темір жолы және М-24 Е-97 күрежолы орналасқан.
Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері — 400 мм-ден аз. Азық-түлік: Ор бром зауытының шикізаты мен қалдықтары, Қара теңіз артезиан алабының жер асты сулары, кәріз суы.
Ссылки[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Топографическая карта. Листы: L-36-081, L-36-069. Издание 1993 года.
- ГНПП Картография (Атлас географии Украины), 2003 г.
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Том 6: Украина и Молдавия. Выпуск 4: Крым. Под. ред. М. М. Айзенберга и М. С. Каганера. — Л. Гидрометеоиздат. 1966. 344 с.
- Қырым көлдері.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 8 ақпан 2020.