Тұзкүмбезді алқап

Тұзкүмбезді алқап - шөгінді тыс қимасында мейілінше қалың галогендік тау жынысы қабаттары дамыған, тұз тектоникасы кеңінен көрініс беретін ауқымды аймақ. Көлбеу жазықтықтағы пішіні теңөлшемді болуы (Польша—Германия, Каспий маңы ойыстары) немесе ұзынынан-ұзақ созыла сағалануы (Днепр—Дон ойысы, Қызыл теңіз рифтісі, Батыс Африканың континенттік алабы) ықтимал. Тұзкүмбезді алқап - шөгінді тыс қимасында мейілінше қалың галогендік тау жынысы қабаттары дамыған, тұз тектоникасы кеңінен көрініс беретар әдетте жер қыртысының бүгінгі және көне континенттік блоктарының салғырт жағалауларынан орын тепкен. Геофизикалық деректерге қарағанда, тұзкүмбезді алқап - шөгінді тыс қимасында мейілінше қалың галогендік тау жынысы қабаттары дамыған, тұз тектоникасы кеңінен көрініс беретар қимасында жер қыртысының гранитті қабаты нашар дамыған. кристалдық іргетастың едәуір терең орналасуымен (15 км, тіпті одан да терең), шөгінді тыс қимасының мейілінше қалың болуымен және оның үш бөліктен тұруымен ерекшеленеді. Түзілімдердің тұзасты кешендері кратондық ойысу қүрылымдары өңірінде қалыптасқан иіөгінділерден құралады. Бұл кешеннің жабыны тұзды тұзілімдер кешенінін төсеніші болып табылатын болмашы түрде кедір-бүдырланған жазықтыққа сәйкес келеді. Тұзды тұзілімдер қалыптасқаннан кейін көрініс берген деформациялар нәтижесі тұзкүмбезді алқаптар өңіріндегі ең өкілетті тектоникалық қүрылымдар болып табылады, олар — тұз күмбездері, тұзды бел-белестер, т.с.с. түзілімдердің тұзүсті кешенінін даму ерекшеліктері тұзды күрылымдар қалыптасуына тәуелді болып келеді. Шөгінді тыс қабаты мейілінше қалың болып келетін өзге де ірі аймақтар сияқты тұзкүмбезді алқаптар да мұнай және газ жатындарын кіріктіруге бейім. Мұнай мен газдың өндірістік қорлары әдетте тұзүсті кешенінің түзілімдеріне шоғырланады. Біршама терең орналасқан тұзасты кешендері қимасынан көмірсутектердің ірі жатындарын табу мүмкіндігі де мейілінше жоғары.