Тұщықұдық ауылдық округі (Атырау облысы)
| Қазақстан ауылдық округі | |
| Тұщықұдық ауылдық округі | |
| Облысы | |
|---|---|
| Ауданы | |
| Округ орталығы | |
| Енеді |
3 ауыл |
| Тұрғыны (2021) |
▲5156 |
| Жер аумағы | |
| Әкімі |
Айбатыр Бекішұлы |
| Округ әкімдігінің мекенжайы |
Тұщықұдық ауылы, Шәріпов көшесі, №2 |
| Уақыт белдеуі | |
| Автомобиль коды |
06 |
Басқа мағыналар үшін Тұщықұдық ауылдық округі деген бетті қараңыз.Тұщықұдық ауылдық округі — Атырау облысы Исатай ауданындағы әкімшілік бірлік.
Әкімшілік құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Құрамына Тұщықұдық, Айбас, Қызылүй ауылдары кіреді. Орталығы – Тұщықұдық (Чапаев) ауылы[2]. Бегайдар ауылы 2007 жылдан бастап Айбас ауылының құрамына енгізілген.[3]
Халқы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2021 жылғы санақ қорытындысы бойынша 5156 адамды (2695 ер адам және 2461 әйел адам) құрады.[4]
| Елді мекен | Халқы, адам (1989) |
Халқы, адам (1999) |
Халқы, адам (2009) |
Халқы, адам (2021) |
|---|---|---|---|---|
| Тұщықұдық | 3480 | 3600 | 4108 | 4683 |
| Айбас | 146 | 432 | 562 | 229 |
| Бегайдар | 536 | 224 | - | |
| Қызылүй | 22 | 310 | 347 | 244 |
| Шәлік | 131 | - | - |
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тұщықұдық ауылдық округі тарихы 1801 жылдардан бастау алатын «Бөкей ордасы», 1812 жылдан «Бөкей хандығы», 1845 жылдан хандық билік ыдырап, Ішкі Орда атанған құрылымдардан бастау алады. Бөкей сұлтан Жайықтың батыс беткейіне көшіп шыққанында, алғашқы қоныстанған жері (Бөкей шешесі орны) осы селолық округ аумағы еді.
1831 ж. Хан жарлығымен 48 ауылдық болыс (84 старшындық) құрылымын құрады. Солардың бірі Нарын құмындағы №6 Тұщықұдық старшындығы деп аталады. Оның алғашқы старшыны болып руы Қосай Адай Айболат Шалқарұлы сайланады. 1845 ж. Астрахан губерниясы құрамында бес қисым, екі округ болған. Бұл басқару кезеңінде Тұщықұдық ауылының бір бөлегі Мақаш Бекмұхамедов басқарған №2 округке, енді бір бөлігі №1 округке бағындырылды. №1 округгі Молдағали Шынтаев басқарған кезде округтің басқару кеңсесі Тұщықұдық ауылдық округі аумағындағы Сартөбе деген мекенге орналасыпты.
1928 ж. жаңа аудандар құрылған кезеңде Айбас, Бабан, Орпа, Дуаберген ауылдық кеңестерімен бірге Тұщықұдық ауылдық кеңесі де Есбол (Индер) ауданы қарамағында болған. КСРО Жоғарғы Кеңесінің 1-шақырылымындағы №1 сессиясының шешімімен 1938 ж. 15 қаңтарында Гурьев облысы құрылғанда Бақсай ауданы құрамында болған Тұщықұдық ауылдық кеңесі 1939 ж. 16 қазанында Новобогат ауданы қайта құрылған кезде осы жаңа ауданның құрамына енді.
Әлеуметтік нысандары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ауылдық округте 3 мектеп, 1 балабақша, мәдениет үйі, 1 дәрігерлік емхана,2 фельдшерлік пункт, 4 кітапхана, 1 байланыс бөлімшесі, 2 телефон стансасы, аудандық саз және спорт мектептерінің филиалдары т.б. әлеуметтік нысандар халыққа қызмет жасайды. Ауыл мәдениетін өркендетуде Аққыстау халық театры, «Әжелер» ансамблі, «Балдырғандар» балалар оркестрі ұжымдары, көшпелі автоклубтар белсенді қызмет жасауда. Алыс елді мекендердің ішінде Қызылүйде бастауыш мектеп, фельдшерлік пункт, кітапхана мен селолық клуб, Айбаста кітапхана мен медициналық пункт қызмет жасайды.[5] Тұрғылықты халық ауыз сумен қамтылған.
Шаруа қожалықтары мен кәсіпкерлік[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ауылдық округ бойынша 83 шаруа қожалығы мен 342 жеке кәсіпкерлер жұмыс жасайды. Округ бойынша 5805 бас мүйізді ірі қара, 8370 бас қой, 2879 бас ешкі, 5296 бас жылқы, 2349 бас түйе малы бағып күтілуде.[6] Тұщықұдықта 31 дүкен, 2 кафе-бар, 1 тойхана, 1 жанар-жағар май құю бекеті, 1 автокөлік тегершігін жөндеу шеберханасы, 2 шаштараз жұмыс жасайды.
Тұщықұдық селолық кеңес төрағалары, әкімдері:[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Шәпен Нұрсүлтанов, Бұқарза Нысанғалиев, Әзен Хасанов, Ғизат Симатов, Мардаш Нұрекешов, Абдолла Құрманов, Бөлекбай Молдағалиев, Рапыш Бәлекова, Мақтым Оспанова, Ғалім Сатқанов, Едіге Мамаев, Сафиолла Рахметов, Мақсот Ідірісов, Хабиболла Құрманғалиев, Қаби Құспанов, Ибатолла Жұмағазиев, Амангелді Салахов, Дина Әмірова, Мүтиғолла Насиханов, Шеген Неталиев, Мәди Өтеғалиев.
Тұщықұдық ауылдық округінің жер-су атаулары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Бегайдар — Нарын құмының бір бөлігі. Исатай ауданының солтүстік шығыс шекарасында.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Исатай ауданы бойынша 2023-2024 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарын бекіту туралы
- ↑ "Қазақ энциклопедиясы", X том
- ↑ Исатай ауданының әкімшілік-аумақтық бірлігіне өзгерістер енгізу туралы
- ↑ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары
- ↑ Жаңарған өңір. «Ағатай» баспасы 2011, ISBN 978-601-7018-76-4
- ↑ Исатай ауданы, Алматы "Сардар", 2018 ISBN 978-601-80678-6-0
| ||||||