Тәңірберлі Молдабай
| Тәңірберлі Молдабай Молдабай | |
| Туған кездегі есімі |
Жылқышы |
|---|---|
| Толық аты |
Молдабай |
| Туған күні | |
| Туған жері |
Ақтөбе облысы, Мәртөк ауданы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Ақтөбе облысы, Мәртөк ауданы |
| Мамандықтары | |
Тәңірберлі Молдабай (1858, Ақтөбе уезі - 1923 Ақтөбе облысы, Мәртөк ауданы) — қазақтың халық күйшісі, ақын, әнші, жыршы. Ол қазақ музыка мәдениетінің дамуына зор ықпал етті.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1858 жылы қазіргі Ақтөбе облысы Мәртөк ауданына қарасты (бұрынғы Торғай облысы Ақтөбе уезі Бөрлі болысын) №4 ауылында туған. Кіші жүздің Тама руының Аташал тайпасы Тәңірберлі ұрпағынан тарайды.
Молдабай – қазақ халық музыкасының тарихында ерекше орын алатын тұлғалардың бірі. Молдабайдың әкесі қойшы-малшы болған. Жастайынан үлкен ағасы Сандыбаймен бірге атасы Торғайдың тәрбиесінде болады. Торғай ақындарды, әншілерді, домбырашыларды өз шаңырағына шақыратын, өзі де домбыра шертіп, жақсы ән салатын қонақжай адам болған. Осы ортада өскен Молдабай жастайынан өнерге берілген, қазақтың тарихын, көне аңыздарын жақсы білген. Замандастарының айтуынша, Молдабай жан-жақты шығармашылық адамы болған, онымен бірге жүретін 20-25 жігіт болған, олармен ауылдарды аралаған. Молдабайдың Желжетпес атты тазы, бүркіті болған. Молдабай ән салғанда Желжетпес баяу жүріп, сазға қимылдап үйренген дейді. Әнші ретінде Молдабай табиғи дауысымен ғана емес, ерекше орындау техникасымен, өзіндік стилі бар әнші ретінде ерекшеленді. Молдабай өз әнімен Орынбор жәрмеңкесінің мән-мағынасын, сәнін келтірді. Молдабай қайтыс болғаннан кейін Күшікбай өзенінің бойындағы Қойбас тауының етегіндегі отбасылық зиратқа жерленген.
Шығармашылығы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Молдабай еңбегінің арқасында Ойылдағы, Орынбордағы жәрмеңкелерді аралады. Молдабайдан «Молдабайдың әні», «Бестоспа», «Қойшының әні», «Сусар-ай» т.б. әндері қалды. Белгілі күйші Әли Құрманов Молдабайдың шәкірті болған.
Отбасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Молдабайдың Жиеншора деген баласы болды, одан Есенаман. Мұрат Есенаманнан туған. Жиеншора да әкесі сияқты биік дауысты әнші болған. Немересі Есенаман да күйші, әнші, домбыра тарта білген. Жалғыз ұлы Мұрат та ән айтып, домбыра тартатын. Мұрат Екінші дүниежүзілік соғыстан оралмады. Мұраттың өлімімен Молдабайдың әулеті үзілді.