Уәлиханов Ғұбайдулла

Уәлиханов Ғұбайдулла - (шамамен XVIII ғасырдың 70-ж., Бурабайға жақын жердегі Қызылағаш қонысы – XIX ғасырдың 50-жылдарының ортасы) – Орта жүз ханы Уәлидің екінші ұлы. Медреседе білім алған. Уәли хан қайтыс болғаннан кейін, Ғұбайдулла Орта жүзге хан болып сайланды. Ресей тарапынан қарсылыққа тап болған У. беделі жоғары қытай шенеуніктерінің көмегіне сүйеніп, хандық билікті қайта құруға ұмтылды. Қасым Абылайханов пен Сартай Шыңғысовтың көмегімен Ғұбайдолла Қазақстанның өзін-өзі басқаруын сақтап қалуға тырысты. 1824 ж. 29 сәуірде Ғұбайдолла Көкшетау ішкі округіне аға сұлтан болып сайланды. Сөйтіп, Абылай ханның немересі, Уәли ханның заңды мұрагері майор шеніндегі округтік әкімшіліктің шенеунігіне айналады. Өзінің саяси ахуалына көндіге алмаған Уәлиханов Пекинмен, Құлжа қаласындағы уәкілмен қарым-қатынасын қайта орнатады. Алайда, бұл жайлы патша үкіметіне белгілі болып, нәтижесінде У-ты округті басқару ісінен шеттетіп, іс-әрекетіне бақылау күшейтіледі. 1832 ж. Көкшетау округінің аға сұлтаны Абылай Ғаббасовтың қаза болуына байланысты Уәлиханов қайтадан аға сұлтан болып сайланады. 1838 жылға дейін осы қызметін жақсы атқарған оған, қазақтардың ішінде ең бірінші подполковник шені беріледі. 1839 ж. патша үкіметі Ғұбайдолланы Кенесары Қасымовтың жақтаушысы ретінде айыптап, қамауға алып, Березов деген жерге жер аударып, азапты жұмысқа жібереді. Сібірге жер аударылған Уәлиханов 1847 ж. Кенесары Қасымовтың көтерілісі басып-жаншылғаннан кейін ғана босатылады. Ғұбайдолла сұлтан патша үкіметінің отаршылдық езгісінің күшеюіне дала халқының ішінде алғаш қарсы шыққандардың бірі болды. Ғұбайдолла сұлтан бастаған бұл қозғалыс, патша үкіметінің отарлық саясатына қарсы шыққан қазақ халқының Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық көтерілісіне ұласты.