Мазмұнға өту

Франциск (рим папасы)

Сілтемелерді өңдеу
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Оның Қасиеттілігі Папа
Франциск
лат. Franciscus
Франциск
Франциск, 2014 жыл
ту
ту
 266-Рим папасы
13 наурыз 2013 — 21 сәуір 2025
Таңдалуы 13 наурыз 2013
Интронизация 19 наурыз 2013
Ізашары XVI Бенедикт
Ізбасары XIV Лео
ту
ту
 Буэнос-Айрес Архиепископы және Аргентина примасы
28 ақпан 1998 — 13 наурыз 2013
Ізашары Антонио Кваррасино
Ізбасары Марио Аурелио Поли
 
Туған кездегі есімі Хорхе Марио Бергольо[1]
Туған кездегі
шынайы есімі 		Jorge Mario Bergoglio[2]
Туған күні 17 желтоқсан 1936 (1936-12-17)
Буэнос-Айрес, Аргентина
Қайтыс болуы 21 сәуір 2025 (2025-04-21) (88 жас)
Ватикан
Жерленді Санта-Мария-Маджоре
Әулие атақты қабылдауы 13 желтоқсан 1969
Эпископтық хиротония 27 мамыр 1992
Кардинал 21 ақпан 2001
 
Қолтаңбасы Қолтаңба
 
Марапаттары

I Франциск[1][a] (лат. Franciscus, туған есімі — Хорхе Марио Бергольо,[1] ис. Jorge Mario Bergoglio;[2] 17 желтоқсан 1936 жыл, Буэнос-Айрес, Аргентина – 21 сәуір 2025 жыл, Ватикан) — 2013 жылдан 2025 жылға дейін Католик шіркеуінің басшысы, Ватиканның егемені. Рим папасы лауазымындағы тұңғыш Иезуит, Америка мен Оңтүстік жарты шарда туған тұңғыш адам және Еуропа сыртында тәрбиеленген сириялық III Григорийден бергі бірінші адам еді.

Әлеуметтік желіге қызыққан, папамобильден бас тартқан, қарапайымдығы арқылы ерекшеленген Франциск шіркеу салтын бұзған Рим папасы ретінде белгілі еді.[4]

Ерте жылдары

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Хорхе Марио Бергольо 1936 жылғы 17 желтоқсанда, Буэнос-Айрес, Аргентинада туған.[1] Марио Хозе Бергольо мен Регина Мария Сивори бес баласының[2] тұңғышы[5] Бергольо еді. Марио Бергольо италиялық мигрант, бухгалтер болған.[2] Анасы Регина Сивори[6] үй шаруасындағы әйел еді, отбасы солтүстік Италиядан болған.[7][8][9]

Бергольо Буэнос-Айрес университетінде философия және дінтану ғылымдарынан магистратура алған.[10] Кейін, 1958 жылы ол семинарияны бітірген.[1] 1958 жылғы 11 наурызда ол иезуиттер құрамына кірді.

Папалығына дейінгі мансабы (1958–2013)

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Иезуит

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1958 жылы Бергольо Иса қоғамының мүшесі болды. 1969 жылы ол дін қызметшісі атанды. 1973 жылы ол Аргентинадағы иезуиттердің жергілікті басшысы болып тағайындалды.[11] 1980 жылдардың ортасына қарай ол Майндағы Франкфурт, Германиядағы Әулие Георгий Философия және дінтану жоғарғы мектебінде докторантура алмақ болды.[12]

Епископ

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1998 жылы Рим папасы II Иоанн Павел Бергольоны Аргентина архиепискобі ретінде тағайындады. 2001 жылғы консистория барысында Бергольоға кардинал титулы берілді.

Рим папасы (2013–2025)

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2013 жылғы 13 наурызда Бергольо 266-Рим папасы болып сайланды. Бергольо папалық есімі ретінде I Франциск есімін таңдап алды. Францисктің таққа отыру рәсімі сол жылғы 19 наурызда өтті.[1]

Папа ретінде Францисктің тұңғыш істері қатарына папамобильдің орнына Ford Focus көлігіне мінуі, Апостол сарайынан бас тартып, Ватикандағы қарапайым үйге көшкені, алтын тақ орнына ағаш орындық таңдағаны және гомосексуалдар мен атеистерге құшақ ашқаны жатты.[4]

Франциск — АҚШ Конгрессі алдында сөз сөйлеген тұңғыш Рим папасы. Ол Америка Құрама Штаттарына сапар жасап, өз сөзін 2015 жылғы 24 қыркүйекте айтқан еді.[13]

2025 жылғы ақпаннан пневмониядан ұзақ ауырған[14] Папа Франциск сол жылғы сәуірде ауруханадан шығып, жұрт алдында бой көрсеткен,[15] 20 сәуірде АҚШ вице-президенті Джей Ди Вэнспен кездескен ол[16] 21 сәуір күні резиденциясында қайтыс болды.[14]

Дін ілімі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әйелдер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Католик шіркеуінің заңы бойынша әйелдер епископ, дін қызметшісі бола алмайды. Франциск бұл жайлы былай айтты: «Шіркеу сөз айтты және [бұл сөз —] жоқ дейді... Бұл есік жабық».[17]

ЛГБТ

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Гомосексуалдылыққа қарсы шықпай, орнына «оны жазғыратындай мен кіммін?» дегені үшін белгілі Франциск[4] ЛГБТ қоғамдастығы жайлы ізашарларымен салыстырғанда аса ілгерішіл болып шықты.[18] Ол, алайда, сонда да гомосексуалдықты қате көреді.[19][20] Франциск біржынысты некеге қарсы шығады, оны «Шайтанның жұмысы» дейді.[21]

Католик еместер жайлы ойы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Папа болып сайланғанына үш-ақ күн болғанда Франциск журналистерге былай деді:[22]

« Біразыңнің католик шіркеуіне жатпайтындықтан, мен бұл батаны жүрегімнен, үнсіз, әрқайсыңа берейін, әрқайсыңның ар-ұжын құрметтей отыра, бірақ әрқайсыңның Құдайдың перзенті екеніңізді біле тұра. Құдай разы болсын сізге. »

Рим папалары католик еместерге бата өте сирек береді. Осы әрекеті арқылы Франциск өзге дінділерді қабылдайтынын көрсетті.[22] 20 наурызда сөйлеген сөзінде Рим папасы Франциск кейбір адамдар ешбір дінді ұстанбайды, бірақ сонда да «шындық, жақсылық пен көркемдік» іздейді. Оның айтуынша, бұл адамдар — адам қадір-қасиетін қорғау, бейбітшілік орнату мен Жерге қамқорлық көрсетудегі шіркеудің маңызды одақтастары.[23][24]

Өз өмірі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Папа Франциск испан, италиян және неміс тілдерінде еркін сөйлейді.[1]

2025 жылғы ақпанда Рим папасы Францисктің денсаулығы күрт нашарлады. 14 ақпанда ол ауруханаға жатқызылды, 23 ақпанда жағдайының ауыр екені хабарланды.[25] 2025 жылғы 24 наурызда Франциск ауруханадан шығарылып,[26] сәуір басында жұрт алдында бой көрсетті,[15] алайда көп ұзамай 21 сәуірде қайтыс болды.[14]

Ескертпелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ Католик дәстүрінше толық есімі — Оның Қасиеттілігі Папа Франциск[3]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ a b c d e f g Жаңа Рим Папасы сайланды  (ағыл.). Егемен Қазақстан (15 March 2013). Тексерілді, 20 ақпан 2025.
  2. ↑ a b c d Biography | Francis  (ағыл.). Ватиканның ресми сайты. Тексерілді, 20 ақпан 2025.
  3. ↑ ВАТИКАН РИМ ПАПАСЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАНҒА САПАРЫНЫҢ БАҒДАРЛАМАСЫН КӨПШІЛІККЕ ЖАРИЯ ЕТТІ  (қаз.). Қазақстандағы Католик шіркеуі (3 тамыз 2022). Тексерілді, 27 ақпан 2025.
  4. ↑ a b c Мінезі ашық Рим папасы Ватикан ғұрпын өзгертті  (қаз.). Азаттық радиосы (25 қыркүйек 2013). Тексерілді, 20 ақпан 2025.
  5. ↑ Garrido, J.. Vida y trayectoria de Bergoglio en seis capítulos, La Tercera (16 наурыз 2013). Тексерілді 24 Наурыздың 2013. Мұрағат көшірмесі 20 Наурыздың 2013 Wayback Machine мұрағатында
  6. ↑ Regina María Sívori, su mamá  (исп.). lanacion.com.
  7. ↑ Rice-Oxley, Mark. Pope Francis: the humble pontiff with practical approach to poverty  (ағыл.), The Guardian (13 March 2013). Тексерілді 13 Наурыздың 2013.
  8. ↑ Donovan, Jeffrey. Argentina's Cardinal Bergoglio Is Elected Pope Francis, Bloomberg (13 наурыз 2013). Тексерілді 13 Наурыздың 2013.
  9. ↑ Henderson, Barney. Pope Francis elected leader of Catholic Church: latest  (ағыл.) (14 March 2013). Тексерілді 14 Наурыздың 2013. Мұрағат көшірмесі 14 Наурыздың 2013 Wayback Machine мұрағатында
  10. ↑ Jesuit Argentine Cardinal Bergoglio elected pope, takes name Francis I. Америка Құрама Штаттарындағы Иса қоғамы. Тексерілді, 13 наурыз 2013.
  11. ↑ New pope a soccer fan with common touch. Singapore: Business Times (15 наурыз 2013). Тексерілді, 15 ақпан 2013.
  12. ↑ Hans, Barbara The Surprise Pope: Humble and Ascetic with a Murky Past. Spiegel (13 наурыз 2013).
  13. ↑ Baker, Peter. Pope Francis Challenges Congress to Heal World's 'Open Wounds', The New York Times (24 қыркүйек 2015). Тексерілді 24 Қыркүйектің 2015.
  14. ↑ a b c Рим папасы Франциск қайтыс болды  (қаз.). Азаттық радиосы (21 сәуір 2025). Тексерілді, 21 сәуір 2025.
  15. ↑ a b Рим папасы ауруханадан шыққаннан кейін алғаш рет жұрт алдында бой көрсетті  (қаз.). baq.kz (7 сәуір 2025). Тексерілді, 21 сәуір 2025.
  16. ↑ Vance meets Pope Francis on Easter Sunday after tangle over migration, gets chocolate eggs for kids  (ағыл.). 2025-04-20. Тексерілді, 21 сәуір 2025.
  17. ↑ Pope opens up on gay priests, says no to women. MSN.com (29 шілде 2013). Тексерілді, 30 шілде 2013. Мұрағат көшірмесі 25 Шілденің 2014 Wayback Machine мұрағатында
  18. ↑ Molloy, Parker Marie Op-ed: Pope Francis Has Not Made Good on Transgender Rights  (ағыл.). The Advocate (19 December 2013). Тексерілді, 26 қаңтар 2024.
  19. ↑ NEW POPE: Who is this man named Bergoglio? – Living Faith – Home & Family – Catholic Online  (ағыл.). Catholic.org. Тексерілді, 13 наурыз 2013. Мұрағат көшірмесі 17 Наурыздың 2013 Wayback Machine мұрағатында
  20. ↑ Catechism of the Catholic Church – The sixth commandment. Vatican.va (29 қазан 1951). Тексерілді, 13 наурыз 2013.
  21. ↑ Para Bergoglio, la ley de matrimonio gay es 'una movida del Diablo'. Infobae.com (30 қаңтар 2011). — «una movida del Diablo»  Тексерілді, 13 наурыз 2013. Мұрағат көшірмесі 16 Наурыздың 2013 Wayback Machine мұрағатында
  22. ↑ a b Donadio, Rachel. With Blessing, Pope Shows an Openness to Other Faiths  (ағыл.), New York Times (16 March 2013). Тексерілді 2 Наурыздың 2016.
  23. ↑ Address of the Holy Father Pope Francis, Ватикан (20 наурыз 2013). Тексерілді 2 Наурыздың 2016.
  24. ↑ Speciale, Alessandro. Pope Francis says atheists can be 'allies' for the church (20 наурыз 2013). Тексерілді 2 Наурыздың 2016. Мұрағат көшірмесі 21 Маусымның 2013 Wayback Machine мұрағатында
  25. ↑ Ауруханада жатқан Рим папасы Францисктің жағдайы ауыр екені айтылды  (ағыл.). Азаттық радиосы (23 February 2025). Тексерілді, 27 ақпан 2025.
  26. ↑ Рим Папасы ауруханадан шығарылды  (қаз.). 24.kz (24 наурыз 2025). Тексерілді, 21 сәуір 2025.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Франциск_(рим_папасы)&oldid=3471025» бетінен алынған