Фудзивара но Санэката

Фудзивара но Санэката
жапон. 藤原 実 方
Туған күні	белгісіз
Қайтыс болған күні	998 жыл
Азаматтығы	Жапония
Ұлты	жапон
Мансабы	Ақын
Ортаққордағы санаты: Фудзивара но Санэката

Фудзивара-но Санэката (жап. 藤原 実 方, ағылш. Fujiwara no Sanekata, туған жылы белгісіз – 998 жылы қайтыс болған) — Хэйан дәуіріндегі вака жанрында жазған Жапония ақыны. Оның өлеңдерінің бірі әйгілі Огура Хякунин Ишшу жинағына №51 реттік белгісімен енген. Ол сондай-ақ, өзінен соң вака жанрында жазылған жыр жинағын қалдырған. Деректерде Санэкатаны Фудзивара-но Тадахираның немересі еді, оны ағайы, болашақ қорғаныс министрі Фудзивара-но Наритоки (жап. 藤原 済 時) тәрбиелеп өсірген делінеді. Сондай-ақ, деректерде Фудзивара-но Санэката ханшайым Санаканың сарай қызметкері сол замандағы жазушы қыз Сэй-Сёнагоны сүйгендігін айтады. Сонымен бірге оның өзге қыздарға жазған сезім иірімдері туралы хаттары сақталған.

Фудзивара-но Санэката жапонның сол замандағы каллиграфы һәм филолог ғалымы Фудзивара-но Юкинариге (972-1027) қатысты құрметсіздік танытқаны үшін Хонсю аралының солтүстік-шығысындағы Митиноку аймағына жер аударылады, сонда жүріп 998 жылы қайтыс болады.

Бұл бір ғибратты оқиға болғандықтан осы арада қысқаша баяндап өткенді жөн санадық:

36 албасты

Фудзивара-но Санэката өте сезімтал, сұлулыққа жаны құштар жан еді. 995 жылы көктемде сарай қызметкерлері гүл жарған шие ағаштарын тамашалап тұрады. Кенет аспан күркіреп ала-құйын нөсер төгіп кеп береді, барша асыға-үсіге шатыр астына тығылады. Тек қана Санэката үсті-басы малмандай су болғанына қарамай, шие ағашының сұлулығына тамсанып өлеңмен осынау сәтті суреттеп тұра береді. Оның талантына қызғанышпен қарайтын аға кеңесші Юкинари (жап. 大納言行成), сонан кейін оны әр-сәт сайын келемеждеп, «қуғынбайсың» деген сынды әжуәларымен қанын ішеді.

Юкинари Император Итидзёнің (жап. 一条天皇 Итидзё: Тэнно:) — Жапонияның 66-шы императоры, 986-шы жылдың 31-ші шілдесінен 1011 -ші жылдың 16-шы шілдесіне дейін билік құрған Толық аты — Ясухито (Канэхито) сеніміне енген қызметкері болғандықтан, көпшілік оның әжуасына қосылып дүрліктіріп әкететін. Шыдамның да шегі бар дегендей, бр күні Санэката шыдай алмай Юкинариді құлақ шекеден беріп жібереді. Юкинаридің қызметін көрсететін бас киімі ұшып кетіп аяқ асты болады. Бұл басқа жерде емес, император сарайында болғандықтан да Санэкатаға қатаң шара қолданылып қуғын-сүргінге ұшырайды. Сенімді адамына қол көтергенін өзіне қыр көрсеткені деп қабылдаған император Итидзё: «Сен нөсер астындағы гүлзарды тамашалағанды жақсы көресің ғой, империяның солтүстігінде жауын-шашыны мол аймаққа барып сол аймақты жырға қос!»-деп, Санэкатаны Хонсю аралының солтүстік-шығысындағы Митиноку аймағына жер аударады. Ол сол сүргіннен астанаға қайтып оралмаған: солтүстік аймақтың сұлу табиғатын тамашалап жүріп, аттан құлап 40 жасында қайтыс болады.

Сэй-Сёнагон (жап. 清少納言, 966-шы жылдар шамасында туылып — 1017 жылда қайтыс болған) — орта ғасырлық жапон жазушы қызы һәм жасөспірім ханшайым Тэйсидің (Садако)-ның сарай қызметкері. Ол сарай қызметінде жүріп ешкіммен тығыз қатынаста болмаған. Кейіннен оның Санэкатамен арасында сезім оты тұтанып, бұл байланыс сөнбес жалынға айналады. Дей тұрғанмен, бір кездері бұл байланыс әлде бір жағдайға байланысты үзіліп кете жаздайды. Санэката біршама уақыт Сэй-Сёнагонға келмей қояды... Бірде, екеуі бір жиында кездесіп қалып, Сэй-Сёнагон оған жақын келіп, ешкімге есіттірмей, ақырын ғана: «Демек, сен мені мүлдем ұмыттың ба?»-дейді. Ол ештеңе деместен шығып кетеді де, сол сәтте жауап жазылған хатты жібереді:

Фудзивара но Санеката – Хэйан дәуіріндегі жапон ақыны және сарай дворяны. Бұл суретті жапон стиліндегі суретші Кикучи Йосай салған.

かくとだに
えやはいぶきの
さしも草
さしも知らじな
もゆる思ひを

***
Kaku to dani
Eyawa ibuki no
Sashimogusa
Sashimo shiraji na
Moyuru omoi wo

***
Мен сені ұмытқам жоқ,
Ұмыта алмаймын да!
Үнсіздіктен тек қана алас ұрам.
Көрігінде ұстаның жанған оттан,
Шыңдалуда шыжғырылған жаным менің!

Деректер кейіннен олардың үйленгендігін айтады.

Император Энъюдің (жап. 円融天皇 Энъю: Тэнно:) — Жапонияның 64-ші императоры, 969-шы жылдың 5-ші қарашасынан, 984-ші жылдың 24-ші қыркүйегіне дейін билік құрған.) жаназасында жазылған өлеңі:

Жамылып қара кебінге,
Қайғыға батып нетпексің?-
Бақшада шие гүл жарған...
Ұмытып бәрін қайғының,
Гүлзарға бақта тамсандық...