Халықтың әл-ауқаты

Халықтың әл-ауқаты — халықтың, оның түрлі топтарының, отбасыларының (үй қожалықтарының) және жекелеген адамдардың материалдық жағдайы. Табысының мөлшерімен және түрлерімен, тұтыну, тамақтану құрылымымен, т.б. сипатталады. Әл-ауқаттың негізгі көрсеткіштері — отбасының билігіндегі табыс. Ол бастапқы табыс, меншіктен түскен табыс, әлеуметтік сақтандыру бойынша жәрдемақы, зейнетақы, өмірді сақтандыру бойынша төлемақы, тікелей салықтарды, әлеуметтік сақтандыруға төленетін жарналарды, зейнетақы қорларына төленетін жарналарды шегергеннен кейінгі басқа да трансферттер формуласы бойынша айқындалады. Халықтың әл-ауқатының деңгейі ағымдағы табысқа ғана емес, сонымен бірге қорланған мүліктің мөлшеріне (дәулетке) де байланысты. Әл-ауқатты бағалау кезінде халыққа мемлекет тарапынан тауарларды тегін беру мен тегін қызмет көрсету де, қайырымдылық қызметі де ескеріледі. Көп балалы отбасылардың әл-ауқаты көбінесе елдегі халықты әлеум. қорғау жүйесінің даму дәрежесіне (соның ішінде түрлі әлеум. жәрдемақы төлеу мөлшеріне, берілетін жеңілдіктерге) байланысты. Халық табысының саралануы дағдарыстар, жұмыссыздық деңгейінің өсуі кезеңінде күшейе түседі. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде жұмысшылар мен жоғары басқарушы кадрлардың тұрмыс деңгейіндегі алшақтықтың ұзаққа созылған қысқаруы байқалады. Түрлі ұлттардың әл-ауқатына салыстырмалы талдау тұрмыс деңгейі мен сапасын бағалаудың жиынтығы бойынша (мысалы, ұлттық табыс немесе халықтың жан басына шаққандағы ЖҚӨ, жалақы мен аса маңызды тауарлар құнының арақатынасы бойынша, халықтың тамақтануының кенеулілігі көрсеткіштері мен үлгісі бойынша, т.б.) жүргізіледі. Елдердің әлеум.-экон. дамуы деңгейіне қарай кедейлік шекарасының елеулі айырмашылықтары бар. Мәселен, жоғары дамыған елдерде кедейлік деңгейіне сай келетін табыс тамақ өнімдері мен тұрғын үйге өмірлік маңызды қажеттіліктерді ғана емес, сонымен бірге осы қоғам үшін қолайлы ең төмен деңгейдегі әлеум.-мәдени қажеттіліктерді де қанағаттандыруға кепілдік береді.