Хара бадырлары

Хара Бадырлары, харофиттер (Charophytae) — балдырлардың бір типі. Хара бадырларын жасыл балдырлардан шыққан деп есептейді. Силур кезеңінен белгілі. Барлық құрлықтарда (Антарктидадан басқа) кездеседі. 1 класы (Charophyceae), 1 қатары (Charales), 3 тұқымдасы: нителла (Nіtellaceae), нителлопсис (Nіtellopsіs) және хара (Characeae) бар. 314 түрі анықталған, соның 40 түрі, 2 түраралық формасы Қазақстан суларынан табылған. Хара бадырлары — биікт. 5 — 10 см-ден 1 — 2 м-ге жететін, тік өсетін, көп клеткалы, талломды тұщы су өсімдіктері, су түбінің топырағына бекініп, қалың ну түзіп өседі. Кейбір түрлері сыртқы құрылысы жағынан жоғары сатыдағы өсімдіктерге (қырықбуынға, мүйізжапыраққа) ұқсас. Түсі жасыл, ашық жасыл, кейде әктаспен қапталып, сұрғылт жасыл болып көрінеді. Олардың талломының сабаққа ұқсас бөлігі буынға және буын аралығына бөлінген. Буындарында 8 — 11 жапырақшалары болады. Тамырдың қызметін көптеген түссіз ризоидтері атқарады. Кейбір түрлерінің ризоидтерінде домалақ, жұлдызша тәрізді крахмалға бай “түйнекшелері” болады. Сабағы сыртынан көп клеткалы қабықпен қапталған. Хара бадырлары вегетативті (ризоидтеріндегі түйнекшелері, “сабақ” буындарының бөлінуі арқылы) және жынысты (оогамия) жолдарымен көбейеді. Аталығы (антеридий) 0,5 мм, домалақ, шар тәрізді, қызыл сары түсті, аналығы (оогоний) ұзындығы 0,5 — 1 мм, сопақша келген, жұмыртқа тәрізді. Хара бадырлары балықтар мен су құстарының негізгі азығы. Хара бадырларын буын аралығындағы ірі клеткаларды цитололгиялық зерттеу үшін пайдаланады.