Хатыңнан жақсы ұғындым сөздің бәрін

«Хатыңнан жақсы ұғындым сөздің бәрін...» («Онегиннің сөзі») - А. С. Пушкиннің «Евгений Онегин» романынан 1889 ж. Абай аударған үзінді өлең. Түпнұсқада 70, аудармада 44 жол. Абай Онегиннің Татьянамен бақшада кездескендегі айтқан қыздың хатына жауап сезін «Таңғажайып бұл қалай хат...» деп, 7- 8 буынды өлшеммен бір тәржімелеген болатын. Ал, мына өлеңінде: «Вы ко мне писали, Не отпирайтесь. Я прочел..,» - деп басталатын сол орысша нұсқаны 11 буынды өлшеммен түгелдей тағы қайта жазып шыққан. Абай бұл екінші аудармасында алғашқыдағыдай: «Мен жаралы жолбарыспын, жұрттың атқан оғы етіп...», «Сен тоты құс бақта жүрген» - деген сияқты езі тыңнан қосқан айшықты теңеулерді қолданбай, Онегинді мейлінше қарапайым тілмен сөйлетеді. Бірақ, түпнұсқада бар бейнелі салыстыруды сақтап: «Жас қыз бен жас бәйтерек - бәрі бірдей, Жапырағы тұра ма жылда өзгермей?.. - деп келтіреді. Ол жас қыздың алдында ақтарылып, ішкі сырын, бар шынын айтып салған деп түсіну, әрине, артық болар еді. Онда Абайдың Онегинді, Пушкинмен үндес шығып, түсін билеп, сыр бермейтін, кісіні не айтса да нандыратын, орны келсе, қамыққансып, қайғыратын адам деп сипаттағанын ескермеген болар едік. Онегин езіне ғашықтық сезімін білдіріп хат жазған Татьянаның адалдығын, нанғыштығын бағалап, оған тоқтау айтып, менен гөрі сезіңді жақсы ұғатын жігіт табылар, ұстамды берік бол деп ақыл береді. Онегиннің бүгін сүйсем, сені алсам, ертең жалығамын, баянсыз еркектің біреуімін деген сияқты сөздерінде сыр ашудан гөрі сыпайылық басым секілді. Онегин бірбеткей, бір мінезді адам емес, қыры мен сыры мол, қатпары көп кісі. Ол Татьянаның адалдығын, таза махаббатын, сенгіштігін бағалай білсе де, жүрегі елжіреп тұрған жоқ. Бұл кездесуде ол сезімге бойын билетпейтін, езінің бас бостандығын бәрінен жоғары бағалайтын, салқынқанды қалпында көрінеді. Ал, кейін Татьяна ерге шығып, басқа адаммен тұрмыс құрғаннан соң қайта кездескендегі Онегиннің күйі басқаша, оның Татьянаға ғашықтық сезімі сонда ғана оянады. Алғашқы рет 1945 ж. жарық көрген ақын шығармаларының 1 томдық толық жинағында жарияланған. Өлең басылымдарында аздаған текстол. өзгерістер кездеседі. 1945, 1954 жылғы басылымдарда 5-шумақтың 1-жолы «Бүгін сүйсем, сені алсам - ертең жалығып» делінсе, 1957, 1977 жылғы жинақтарда Мүрсейіт қолжазбалары негізінде бұл жол «Бүгін сүйсем, сені алсам - ертең жалқып» болып алынған. Ал, 1945, 1954, 1957 жылғы басылымдарда 5-шумақтың 3-жолы «Қуантып, қайғыменен суалтамын» болса, 1977 жылғы жинақта Мүрсейіт қолжазбалары бойынша бұл жол «Қуартып, қайғыменен суалтамын» деп қабылданған.