Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы

Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау
[[Сурет:|300px|Хиросима (сол) мен Нагасаки (оң) үстіндегі ядролы саңырауқұлақ]] Хиросима (сол) мен Нагасаки (оң) үстіндегі ядролы саңырауқұлақ
Дата	6 тамыз — 9 тамыз 1945 жыл
Орын	Хиросима, Нагасаки, Жапон империясы
Нәтиже	Одақтастар күштерінің жеңісі
Қарсыластар
АҚШ Британ империясы
Қолбасшылары
Уильям Стерлинг Парсонс Пол Тиббетс Сюнроку Хата
Тараптар күші
«Манхеттен жобасы» 509-шы аралас әуе тобы Екінші басшылық

Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау — Екінші дүниежүзілік соғыс барысында АҚШ-тың Жапонияға қарсы атом қаруын қолдануы. 1945 жылы 26 шілдеде Ұлыбритания, АҚШ және Қытай үкіметі басшыларының атынан Жапонияға тізе бүгу талабы қойылған Подстам декларациясы жарияланды. Осыдан кейін АҚШ авиациясы 1945 жылы 6 тамызда Жапонияның Хиросима қаласына бірінші атом бомбасын тастады. Қаланың елеулі бөлігі қирап, 140 мыңнан аса бейбіт тұрғын қаза тапты, жарымжан болды. 1945 жылы 9 тамызда Нагасаки қаласына екінші атом бомбасы тасталды. Оның жарылысынан қаланың бөлігі қирап, 75 мыңдай адам қаза тапты, жараланды. Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау соғыс талаптарынан, мұқтаждығынан туған әрекет емес еді. Бұны адамзатқа қарсы жасалған ауыр қылмыстардың қатарына жатқызуға болады және басқа халықтар мен мемлекеттерді қорқыту мақсатын көздеген әрекет саналады.

Тарихы

Оқиғаға дейін

Осы жәйттен дәл бір жыл алдын АҚШ-тың 32-ші перзиденті Франклин Рудзвельт пен Ұлыбританияның премьер-министрі Уинстон Черчилдің ұйғаруымен Жапонияға атом бомбасын тастау үшін келісім бекітілді. Оған АҚШ пен Жапонияның арасындаға үш жарым жылға созылған соғыста 200 мыңдай АҚШ азаматтарының қаза табуы желеу болды. Бірақ Жапония тарапынан да құрбан болғандар саны 100 мыңнан асып жығылды. АҚШ үкіметінің «соғыста тізе бүгу» жайлы талабына жапондар жағы мойынсұнбады. Сол талапты қалайда орындату мақсатында америкалықтар және оның одақтастары ядролық қаруды қолдануды жоспарлады.

1945 жылы 16-шілдеде Жаңа Мексика штатында күші 21 килотонналық бомба сәтті сынақтан өтті. 24-шілде күні АҚШ-тың жаңа 33-ші президенті Гарри Трумен Сталинге алапат күші бар қарудың жасап шығарылғанын баяндайды. Сталин оған аса қызығушылық танытпаған, бет-жүзінен қандай әсер алғанын да сездірмеген, тек қуанышты екенін, америкалықтар ол қаруды Жапонияға қарсы тиімді пайдаланатынына сенім білдірген де қойған. Бірақ соның артынша Сталин Шет мемлекеттер ісімен айналысушы комиссариаттың бас хатшысы Молотовпен болған әңгімеден соң, Курчатовпен тез арада әңгімелесу керектігін, біздің «жұмысымызды» тездету қажеттігін нақтылаған.

25-шілдеде Трумен Хиросима, Нагасаки және де бірнеше Жапон қалаларын бомбалауға келісім береді. Бұл операция 3-тамыздан басталуы тиістігін ескертеді.

Ертесіне Ұлыбритания, АҚШ, Қытай секілді Жапонияның оппоненттері «Потсдам декларациясын» түзеді. Онда Жапонияның тізе бүгуін талап ететін шарттар жазылған. Бірақ ол декларацияда «талап орындалмаған жағдайда атом бомбасы тастау» жайлы ескертілмеген.

28-шілдеде Жапония премьер-министрі Кантаро Судзуки ол декларацияның талаптарына мүлдем құлақ аспайтынын, келіспейтінін мәлімдеді, мүлде елемеуді үкіметтен талап етті. Император Хирокито болса, Жапониядағы империялық жүйе қандай жолмен болса да қорғалатынын ашық айтты.