Хусайн-и Байқара

Хусайн-и Байқара, Хұсейн Байқара (1438 — 4.3.1506) — Хорасанның билеушісі (1460/68 — 1506). Темір әулетінен. Әмір Темірдің баласы Ома шейхтың ұрпағы. 1454 жылдан Самарқандтың билеушісі Әбу Саидқа қызмет етті. Әбу Саид қайтыс болғаннан кейін 12 жыл бойы (1457 — 68) өкімет билігі үшін күресті. 1468 ж. Хусайн-и Байқара сол кездегі Темір мемлекеті аймағындағы саяси жағдайды пайдаланып, Хорасан билігін қолға алды. Ол өкімет билігі үшін таласқан Шаһрухтың шөбересі Мырза Мұхаммед Жәдігерді талқандағаннан кейін айтарлықтай қарсылыққа тап болмады. Бұл аймақтың астанасы Герат қаласы болды. Мемлекеттегі жағдайдың тұрақтылығы Гераттың Орта Азия мен оған жақын аймақтардың мәдени орталығына айналуына себепші болды. Мемлекеттің діни өмірін шейх, ақын Әбдірахман Нұраддин ибн Ахмед Жәми басқарды. Хусайн-и Байқараның тұсында Әлішер Науаи әр түрлі мемлекеттік қызметтер атқарды. Хусайн-и Байқараның өзі парсы тілінде, көбінесе түрік тілінде өлең жазды. Оның “Диуан” атты жинағын 1969 ж. Ауғанстанда Хусайн Варраки басып шығарды. Тарихи деректерде Хусайн-и Байқара көрнекті қолбасшы ретінде танылғанымен мемлекетінің жер көлемі үнемі кішіреюмен болды. Хусайн-и Байқара қайтыс болғаннан кейін Хорасанды көшпелі өзбектер басып алды.