Шайдай

Шайдай Түсіндірме сөздікте — мөп-мөлдір, тұп-тұнық деген мағына берілген. «Күн шайдай ашық әрі жып-жылы екен» («Қаз. әдеб».). Сөздің алғашқы төркіні моңғол — тобындағы тілдер. моңғолдарда «цайрах», қалмақ тілінде «цәәх» сөздері біздің түсінігіміздегі «ағару» мағынасын береді. Күннің, бұлт басып, түнерген кезінен кейін бұлт ыдырап, күннің көзінің көрінуі — ақ та ашық аспанды аңғартады. моңғол тіліндегі осы сөз якут, тува тілдеріне ауысқанда, біздегі сияқты, мағыналық жағынан сәл өзгеріске ұшыраған. Якуттарда чайға халлаан — ашылған, бұлтсыз аспан, тува тілінде чайын — жарық, хүннүң чайыны — күннің жарығы, сәулесі. Осы деректер бойынша, «күннің шайдай ашылуы» тіркесіміз, қазіргі түсінікке аударсақ, «күннің ағарып ашылуы» дегенді түсіндіреді.