Шахмат жазуы

Шахмат тақтасы немесе Шахмат нотациясы — шахмат тақтасындағы фигуралардың арлы-берлі қозғалысын қағазға түсіретін арнайы жазу белгілері жүйесі.
Шахмат тақтасының шаршы алаңдарының белгілеуі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Вертикалынан латын әріптерімен белгіленген. Ол әріптер былай оқылады: (а, бэ, цэ, дэ, е, эф, жэ, аш).
Горизонталынан бірден сегізге дейін цифрлармен белгіленген. Есеп ақ бұрыштың сол жағындағы алаңынан басталынады. 64 шаршы алаңның әр қайсысының "аты" және "фамилиясы" бар. Олар әріптермен және сандармен белгіленген.
Фигуралардың белгілеуі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Фигураларды жазудың мынадай қысқаша түрлері бар:
Фигура | Қысқаша жазылуы | Ағылшынша |
---|---|---|
Король | Кр | K (king) |
Ферзь | Ф | Q (queen) |
Ладья | Л | R (rook) |
Конь | К | N (kNight) |
Слон | С | B (bishop) |
Пешка | п немесе әріптермен белгіленбейді | p (pawn) немесе әріптермен белгіленбейді |
Жүрісті жазу
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Жүрістерді жазған, талдаған кезде шахмат кітаптары мен журналдарында төмендегідей шартты белгілер кездеседі:
- : — фигураларды жеу
- + — шах
- ++ — қос шах
- * — мат
- 0-0 — қысқа жаққа рокировка
- 0-0-0 — ұзын жаққа рокировка
- ! — күшті жүріс
- !! — өте күшті жүріс
- ? — сәтсіз жүріс
- ?? — өте нашар жүріс
- !? — алдап соғатын жүріс
- ?! — күдіктенетін жүріс
- = — қарсыластардың мүмкіндіктері бірдей.
Жүрістерді толық жазған кезде фигураның тұрған "жері", баратын "орны" көрсетіледі. Жүрістерді қысқаша жазғанда тек фигуралардың келген "орны" жазылады[1].
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Шахмат - ақыл - ой тәрбиесі кітабы авторы Б.Түйебаев "Жебе" баспасы ISBN 9965-823-78-2