Шелек (қала)
| Қала | |
| Шелек | |
| өзб. Chelak, Челак | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Облыс | |
| Аудан | |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
39°55′13″ с. е. 66°51′40″ ш. б. / 39.92028° с. е. 66.86111° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 39°55′13″ с. е. 66°51′40″ ш. б. / 39.92028° с. е. 66.86111° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Қала статусы |
1981 |
| Орталығының биiктігі |
605 м |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
16 700 адам |
Шелек шекарасы
| |
Шелек (Челак, Чилек) (өзб. Chelak, Челак) — Өзбекстанның Самарқан облысы Пайарық ауданындағы қала. Қала халқы 16 700 адамды құрайды.[1]
Сипаттама
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қала Пайарықтан оңтүстікке қарай, Самарқаннан солтүстікке қарай жазықта, Зеравшан өзені мен оның арналары құрған оазисте орналасқан. Қаланың атауы сұйықтықтарға арналған ыдыстың ерекше түрін білдіретін түркі сөзінен шыққан.
Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шелек — шағын қала. Халық саны бойынша өз елінде 115-ші орында (Өзбекстан), облыста 9-шы орында (Самарқан облысы). Әлемдегі барлық қалалар арасындағы орны: шамамен 19899 орын.
Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық: Пайарық (7 км), Лайыш (10 км), Шарқын (25 км), Митан (28 км), Жұма (29 км), Іштіхан (32 км), Жамбай (32 км), Самарқан (34 км), Гүлабат (38 км), Бұлыңғыр (39 км), Қосрабат (39 км), Тайлақ (40 км), Маржанбұлақ (47 км), Қаттықорған (51 км), Су қоймасы (51 км), Достық (52 км), Бейсенбі (54 км), Нұрабат (60 км), Ғаллаарал (63 км), Ұрғыт (66 км).[2]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шелек — өте көне қоныс. Қала маңында Көктөбе қаласының қирандылары бар. Елді мекеннің ең көне мәдени қабаттары біздің дәуірімізге дейінгі 8-7 ғасырларға жатады. Ол кезде қалада бекініс қабырғалары, храмдар мен монументалды ғимараттар болған. Көктөбе бірнеше империялар мен әулеттерден аман өтіп, 13 ғасырға дейін, Шыңғыс ханның моңғол ордалары талқандағанға дейін өмір сүрді. Самарқан мұражайында Шелек қонысынан табылған көптеген заттар сақталған. 19 ғасырдың екінші жартысында Бұхара әмірлігі Ресейге қосылып жатқанда оған қарсы шыққан қоныстардың қатарында Шелек те болды. Қазіргі Шелек 1981 жылы қала мәртебесін алды.[3]
Экономикасы және инфрақұрылымы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шелекте сүт зауыты және мақта тазалау зауыты, томат пастасы мен шырындар шығаратын «Балтимор-Челек» ресей-өзбек бірлескен кәсіпорны, негізінен азық-түлік өнімдерін шығаратын басқа да шағын кәсіпорындар бар. Сондай-ақ қалада бірнеше өзбек банктерінің филиалдары мен шағын банктері бар. Қала орталығында диқан базары, қала маңында киім-кешек базары орналасқан.
Қалада 6 сауда орталығы, мәдени және қызмет көрсету орталықтары, 4 жалпы білім беретін мектеп, 6 МТМ, балалар музыка мектебі, Шелек кәсіптік көлік колледжі, кітапханалар, мәдениет үйлері, стадион, спорт залы, орталық аурухана, дәріханалар және басқа да емдеу мекемелері бар.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Шелек қаласы (Өзбекстан). Тексерілді, 14 қыркүйек 2025.
- ↑ Шелек. Тексерілді, 14 қыркүйек 2025.
- ↑ Өзбекстан. Самарқан облысы. Пайарық ауданы. Тексерілді, 14 қыркүйек 2025.
| ||||||
