Шу ауданы

Шу ауданы
	Қазақстан ауданы
	Шу ауданы
	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы	Жамбыл облысы
Аудан орталығы	Төле би ауылы
Ауылдық округтер саны	18
Қалалық әкімдіктер саны	1
Ауыл саны	34
Қала саны	1
Әкімі	Бақытжан Оразалыұлы Жәнібеков
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Төле би ауылы, Төле би көшесі, №266
Тарихы мен географиясы
Координаттары	43°48′22″ с. е. 73°39′15″ ш. б. / 43.80611° с. е. 73.65417° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°48′22″ с. е. 73°39′15″ ш. б. / 43.80611° с. е. 73.65417° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1928
Жер аумағы	12 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	106 325 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (73,12%), орыстар (9,07%), түріктер (5,91%), әзербайжандар (3,35%), күрдтер (3,08%), ұйғырлар (1,11%), басқа ұлт өкілдері (4,36%)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	08
	Шу ауданының әкімдігі

Басқа мағыналар үшін Шу ауданы (Қырғызстан) деген бетті қараңыз.

Шу ауданы — Жамбыл облысының оңтүстік-шығысында орналасқан әкімшілік бөлік. 1931 жылы құрылған. Мойынқұм, Қордай, Меркі, Жамбыл аудандарымен және Қырғызстан Республикасымен шекаралас жатыр. Жер аумағы 12,0 мың км². Аудан орталығы – Төле би ауылы.

Тарихы

Ақ иық Алатаудан бастау алатын Шу өзенінің қос қанаты ежелден-ақ жергілікті жұрттың құтты қонысы болған. Ғылыми деректерге сүйенсек, біздің жыл санауымыздан бұрын Шу өңірінде Сақ аталған елдің бір бұтағы өмір сүрген.

Бесінші ғасырдың орта тұсында Шу өңірі Түрік қағанатының құрамына кіреді. Осы кезде Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан Шу өңірінде де қалалық мәдениет бой көтереді. Ел мал шаруашылығымен бірге, отырықшылдық кәсіпті де игереді. Шу қырғыз және қазақ жеріндегі ана өзендердің бірі. Ұзындығы – 1186 км (Қазақстан аумағында 800 км) Қырғыз Алатауынан бастау алып, Бетпақ шөліне дейін созылып ағатын өзеннің екі жақ бетіндегі кеңістік Шу өңірі аталады.

Шу өңірінің еліміздің тарихында аса зор маңызға ие болуы XV ғасырдың орта тұсында Қазақ хандығының, яғни ұлттық мемлекеттігіміздің іргетасының қалану кезеңіне тұспа-тұс келеді. Ғылымда хижраның 870 жылы, яғни 1465-1466 жылдар қазақ хандығының құрылған кезі ретінде қабылданған. Ал оның туы тігілген жері Шу өзені бойындағы «Қозыбасы» аталатын шоқы еді. Ұлы тарихшы Мұхаммед Хайдар Дулат бұл өңір сол тұста Моғолстан хандығының батыс шеті болғандығын айтып, оны Иса Бұға ханның Жәнібек пен Керей сұлтандарға (Әбілқайыр хан ұлысынан жарыла көшіп келген) үлеске бергендігін айтады. Жаңадан құрылған қазақ хандығына бұл аймақ өте қолайлы мекен болды. Өзбек ұлысын билеуші Әбілқайыр хан өмірден озған соң оның құрамындағы қазақ тайпалары енді Жәнібек пен Керей басқарған хандыққа біржола өте бастайды да, алғашында жаңа хандық өзбек-қазақ елі аталады. Шу өңірі қазақ елінің ұлттық мемлекеттігінің бесігі ғана емес, сондай-ақ қазақ бірлестігінің жаңа сапаға, яғни ұлттық тұтастыққа өтуіне ұйытқы болған аймақ.

XIX ғасырдың 50-60 - шы жылдары Жетісу өңірінде Ресей билігі орнады. 1867 жылғы Уақытша Ереже бойынша Шу өңірі Түркістан генерал-губернаторлығы құрамындағы Жетісу облысына қарады. Түрксібтің салынуы ауданда ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіптің өріс жаюына шешуші ықпал жасады. Теміржол арқылы аудан шаруашылығана қажет деген жанармай, ауылшаруашылық техникалары, сондай-ақ, басқа тауарлар тасымалданды. Аудан үстінен өткен темір жол торабы 144 шақырымға, ал Қосқұдықтан Бетпақдалаға дейін созылған ішкі темір жолдың ұзындығы 130 шақырымға, аудан ішіндегі көлік жолы (шоссе) – 359 шақырымға жетті. Қазақ АКСР Орталық Атқару Комитеті мен Халық Комиссарлар Кеңесінің 1930 жылғы 17 желтоқсандағы қаулысының күшімен Алматы облысы құрамында Шу ауданы құрылды. Орталығы - Шу селосы болып белгіленді. Шу өңірінде тұңғыш рет темір жол қатынасы 1928 жылдың қоңыр күзінде іске қосылды.

Қазақ КСР Орталық Атқару Комитетінің 1937 жылғы 29 желтоқсандағы шешімімен Шу стансасына қала түріндегі кент атағы берілді. 1957 жылы Шу депосы толықтай тепловозға көшірілгеннен кейін тепловоздарды жөндеуді және пайдалануды үйрену үшін бұрынғы Одақтың түкпір-түкпірінен келушілер көбейді. 1977 жылы Шу қаласында Шу жол бөлімі құрылды. 1987 жылғы 21 қыркүйекте Шығанақ-Бірлік-1 электрлендірілген учаске пайдалануға берілді. Ал 1988 жылы Шу торабын электрлендіру толығымен аяқталды. 1996 жылы Шу-Отар учаскесіндегі жолды электрлендіру жұмыстары да аяқталды. 1960 жылғы 24 желтоқсанда жарық көрген Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жарлығына сәйкес Шу жұмысшылар кенті ауданға бағынатын Шу қаласы атанды. Сондықтан бұл дата Шу қаласының туған күні саналады. 1962 жылы Оңтүстік Қазақстан өлкесінің жаңадан құрылуына байланысты Шу қаласы өлкелік билікке бағынды. Екі жылдан кейін өлке таратылып, Шу қаласы қайтадан Шу ауданының құрамына қосылды. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 1965 жылғы 4 қарашадағы Жарлығымен Шу қаласы Жамбыл облыстық бағынысқа көшірілді. Ал 1997 жылдың 1 сәуірінен бастап Елбасы Жарлығымен Шу қаласы Шу ауданының құрамына қайта қосылды.^[3]

Географиясы

Солтүстігінде Мойынқұм және Алматы облысының Жамбыл аудандарымен, батысында Меркі ауданымен, шығысында Қордай ауданымен, оңтүстігінде Қырғызстанмен шектеседі.

Ауданның көпшілік жері жазық, оңтүстік, оңтүстік-шығысы таулы. Батысын Мойынқұм алқабының құмды-қырқалы төбелері, шығысын Кіндіктас сілемінің батыс бөлігі, орталық және солтүстік бөлігін Шу-Іле тауларының Айтау, Хантау, Аңырақай таулары, қиыр солтүстігін Жусандала үстіртті даласы алып жатыр. Аудан аумағынан Шу, Қорағаты және Ақсу өзендері ағады. Жер қойнауынан мыс рудалары (Шатыркөл кен орны) мен құрылыс материалдары барланған.

Табиғаты

Климаты тым континенттік, қысы біршама жұмсақ, жазы ыстық, аңызақ. Ауаның жылдық орташа температурасы қаңтарда – 6 – 9°С, шілдеде 24 – 25°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150 – 250 мм. Аудан жерінде Шу өзені және оның алабындағы Ақсу, Тоқтас, Қорағаты, Қайынды, Сарықау, Майтас, Еспе, Шоқпар, Теректі, Ойранды, Шатыркөл, Үңгірлі өзендері ағады. Шу өзендеріне ірі Тасөткөл бөгені және Аспара, Ақсу, Новое, Тәтті, Шілік, Шөмішті атты шағын бөгендер салынған. Көлдердің аумағы негізінен шағын. Олар: Қаракөл, Бесқатын, Тоғызкөл, Сарықұдық, Жарқұдық, Жантақты, Апанай, Қобы, Далаңқұдық, Тақыр, Қарақұдық, Алаботалы. Аудан жерінің басым көпшілігі сұр, сортаңды сұр, құмдақ топырақты (Мойынқұм және ауданның орталық мен солтүстік бөлігі), оңтүстігінде және оңтүстік-шығыстың таулы өңірінде қоңыр, бозғылт қоңыр, қызғылт қоңыр топырақты, өзен аңғарлары бойында шалғынды сұр топырақты. Өсімдігіне жусан, боз, күйреуік, баялыш, бетеге, ши, қамыс, құрақ, қарағаш, көктерек, сексеуіл басым. Қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, жабайы шошқа, ақбөкен, сарышұнақ, аламан, т.б. кездеседі.

Халқы

Аудандық аурухана және Ұлы Отан Соғыс ардагерлеріне арналған ескерткіш, Шу қаласы

1939	1959	1970	1979	1989^[4]	1999	2009^[5]	2021
57499	▲81042	▼58453	▲58887	▲61246	▲95176	▼94669	▲105298

Тұрғындар саны - 101 693 адам (2019). Аудан халқы көп ұлтты, мұнда негізінен қазақтар (72,57%), орыстар (9,52%), түріктер (5,82%), әзербайжандар (3,41%), күрдтер (3,14%), т.б. ұлт өкілдері (5,55%) тұрады. Халықтың 1 км²-ге шаққандағы орташа тығыздығы 7,7 адам. Ауданның тұрғын халқының 40,2%-ын қала тұрғындары құрайды.

Әкімшілік бөлінісі

35 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 18 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)^[6]
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақсу ауылдық округі	2374	▼2312	97,4	1231	▼1189	96,6	1143	▼1123	98,3
Ақтөбе ауылдық округі	1181	▼1106	93,6	617	▼549	89	564	▼557	98,8
Алға ауылдық округі	928	▲3379	364,1	507	▲1770	349,1	421	▲1609	382,2
Балуан Шолақ ауылдық округі	1807	▼1734	96	915	▼872	95,3	892	▼862	96,6
Бірлік ауылдық округі	5049	▼3647	72,2	2550	▼1858	72,9	2499	▼1789	71,6
Бірлікүстем ауылдық округі	1971	▲2047	103,9	989	▲1050	106,2	982	▲997	101,5
Далақайнар ауылдық округі	1358	▲1373	101,1	688	▲716	104,1	670	▼657	98,1
Дулат ауылдық округі	1193	▲1280	107,3	641	▲696	108,6	552	▲584	105,8
Дінмұхамед Қонаев ауылдық округі	5371	▲6226	115,9	2697	▲3204	118,8	2674	▲3022	113
Ескішу ауылдық округі	3409	▼3169	93	1742	▼1628	93,5	1667	▼1541	92,4
Жаңажол ауылдық округі	2710	▲2794	103,1	1317	▲1367	103,8	1393	▲1427	102,4
Жаңақоғам ауылдық округі	2567	▲2669	104	1275	▲1396	109,5	1292	▼1273	98,5
Көкқайнар ауылдық округі	1413	▲1659	117,4	712	▲845	118,7	701	▲814	116,1
Қорағаты ауылдық округі	2525	▼2483	98,3	1269	▲1296	102,1	1256	▼1187	94,5
Өндіріс ауылдық округі	1518	▲1520	100,1	704	▲787	111,8	814	▼733	90
Тасөткел ауылдық округі	1001	▼896	89,5	515	▼480	93,2	486	▼416	85,6
Төле би ауылдық округі	19287	▲19905	103,2	9603	▲9809	102,1	9684	▲10096	104,3
Шоқпар ауылдық округі	2476	▼2285	92,3	1274	▼1200	94,2	1202	▼1085	90,3
Шу қалалық әкімдігі	36531	▲44814	122,7	17743	▲21647	122	18788	▲23167	123,3
ЖАЛПЫ САНЫ	94669	▲105298	111,2	46989	▲52359	111,4	47680	▲52939	111

Ірі елді мекендері:
Ауыл аты	Халық саны (2021)
Шу	▲44814
Төле би	▲19 771
Қонаев	▲6226
Бірлік	▼3647
Жаңажол	▲2794
Көктөбе	▲2669
Белбасар	▼2370
Алға	▲2247

Ауыл шаруашылығы

Аудан 1997 жылға дейін негізінен қант қызылшасы мен биязы жүнді қой, оларға қосымша астық, сүтті, етті-сүтті мал, жылқы, шошқа, көкөніс, бақша, қымбат елтірілі аң өсіруге маманданған 3 ұжымшар, 14 кеңшар, 1 аң шаруашылығы болған.

Ауданда барлық ауыл шаруашылығына жарамды жердің аумағы (2005) шамамен 1,08 миллион га, оның ішінде егістік жер 160,3 мың га. Ауыл шаруашылығына тікелей арналған жер 807,3 мың га-ны құрайды. Оның 57,6 мың га жері шаруа қожалықтарына берілген.

Ауданда экономика саласы бойынша тіркелген шаруашылық субъектілерінің саны (2005): өнеркәсіп саласында 7, ауыл шаруашылығында 39, құрылыста 3, сауда және қоғамдық тамақтандыруда 20, басқалары 20. Ауданда өсімдік шаруашылығымен бірге мал шаруашылығы да жақсы дамыған. 2005 жылы ауыл бойынша 15,8 мың ірі қара, 89,9 мың қой мен ешкі, 5,2 мың жылқы, 3,4 мың шошқа, 85,0 мың құс болды. Олардан (барлық шаруашылық санаттарын қоса есептегенде) 3,43 мың т ет, 10,8 мың т сүт, 2,3 миллион дана жұмыртқа өндірілді.

Қазіргі таңда (2015) ауданда барлығы 2751 агроқұрылымдар жұмыс істеп тұр. оның ішінде 12 басқа да мемлекеттік емес мекемелер, 2 өндірістік кооператив, 17 жауапкершілігі шектеулі серіктестік және 2720 шаруа қожалықтары бар. Ауыл шаруашылығы саласында 2015 жылдың 12 айында жалпы құны 30 млрд. 149,6 млн. теңгенің өнімі өндірілді, оның ішінде егін шаруашылығы 15 млрд.444,4 млн.теңге, мал шаруашылығы өнімі 14 млрд. 685,8 млн. теңге. Ауданда бүгінгі күнге – 12 жылыжай бар (барлық көлемі 1,72 га), оның ішінде Шу қаласы бойынша 11 жылыжай, атап айтсақ «Бектібай» ШҚ 1,28 га, «Мадина» ЖК 0,12 га, «Салима» ЖК 0,19 га, «Өмірзақ» ЖК 0,08 га, Қонаев ауылдық округінде «Ридван» ШҚ 0,05 га жылыжай. Егіс алқаптарына су үнемдеу технологиясын енгізуді қолға алу бүгінгі күннің өзекті мәселесі. 2015 жылы аудан бойынша барлығы 12 шаруашылық 1136 га егіс алқаптарына тамшылатып, жаңбырлатып суару технологияларын қолданды. Аудандағы мал басының саны: мүйізді ірі қара –28739 бас, қой мен ешкі –274586 бас, жылқы –10213 бас, түйе –64 бас, шошқа –436 бас және үй құстары –73900 бас. Мал шаруашылығы бойынша 37388,5 тонна сүт сауылып, өндірілген ет 8981,3 тонна болды.«Сыбаға» бағдарламасы арқылы мүйізді ірі қара мал сатып алу жоспары - 545 бас. 2015 жылы «Алтын асық» бағдарламасымен «Тау самал» ШҚ 16,0 млн теңгеге 600 бас саулық қой , 30 бас қошқар, «Бауыржан» ШҚ 4,0 млн. теңгеге 148 бас саулық, 7 бас қошқар сатып алды. «Құлан» бағдарламасы бойынша барлығы 33,75 млн теңге несиеге 115 бас бие, 14 бас айғыр алынды.

Инфрақұрылымы

Негізгі жол жүйелерінің ұзындығы 385 км, оның 338 км асфальттанған. Автоматтық телефон станциялардың жалпы саны 17, байланыс бөлімшелері – 20.

Ауданда жалпы білім беретін 49 мектеп және мектеп жасына дейінгі 4 мекеме бар. Одан басқа 2 кәсіптік-техникалық мектеп және лицей мен гимназия, Шу қаласыннда Алмас гуманитарлық-экономикалық және Құқық және бизнес (Төле би ауылында) колледждері жұмыс істейді. Аудандық аурухана, Шу қалалық ауруханасы, емхана, тубдиспансер, Шу қаласындағы аймақтық емхана, 8 отбасылық-дәрігерлік амбулатория, 24 фельдшірлік-акушерлік пункт және стоматологиялық орталық (Шу қаласында), аудандық дезстанса, санэпидстанса, т.б. мекемелер бар. Мәдениет және спорт саласында ауыл бойынша 2 мәдениет үйі, 2 халық көркемөнерпаздар ұйымы, 18 кітапхана, 2 саябақ, Балуан Шолақ, Бірлікүстем және Көктөбе ауылдарында 3 ауылдық мәдениет үйі, 11 ауылдық клуб, 3 стадион, 20 мешіт, балалар және жасөспірімдер орталық , т.б. бар.

Өнеркәсіп саласы

Ауданның өнеркәсіп саласындағы өнім мен көрсетілген қызмет көлемі 10 млрд. 082,6млн. теңге, физикалық индекс көлемі 47,2 пайызға орындалды. Өнім көлемі 2014 жылдың тиісті уақытымен салыстырғанда 8631,5 млн. теңгеге кеміді. Өнім көлемі Шу тепловоз жөндеу зауытында ағымдағы жыл басынан бері 1 млрд. 559,2 млн. теңгені құрады өткен жылмен салыстырғанда (2014ж- 4 млрд 831,7 млн. теңге) 3 млрд. 272,4 млн. теңгеге кем орындалды, себебі техникалық қызмет көрсетуден, күрделі жөндеуден өткізілетін локомотивтер мен жылжымалы құрамдар көлемі әлемдік экономикалық дағдарыс жағдайына байланысты азайған. Сонымен қатар өнеркәсіп өндірісі саласы ішінде кен өндіру және карьерлерді қазу өнеркәсібі көлемі 3 млрд. 386,5 млн. теңге, өткен 2014 жылдың (2014ж- 7 млрд 766,1 млн. теңге) осы уақытымен салыстырғанда 4 млрд.379,6 млн. теңгеге төмендеп, физикалық индекс көлемі 34,4 пайызға орындалды. 2010-2014 жылдары ҮИИД Мемлекеттік бағдарламасының бірінші бесжылдығы шеңберінде жалпы құны 2 млрд. 105 млн. теңгені құрайтын барлығы 3 жоба іске асырылған болатын. (ТОО «Каz Ir Agro») – сұйық май өңдеу зауыты,ТОО «Бірлік энерго» -мұнай өнімдерін өңдеу зауыты, ТОО «А&Т Энерго» -Тасөткел су элктрстансасы.

Осы нысандарда 74 жаңа жұмыс орындары ашылып және 2011-2014 жылдары аралығында бюджетке 20,4 млн. теңге салықтар мен төлемдер түсті. 2015 жылы бюджетке 19,1 млн. теңге салық түсті. 2016 жылы индустриаландыру картасына ұсынылып, іске асыруға жоспарланып отырған инвестициялық жобалар. 2014 жылы Республикалық деңгейде индустрияландыру картасына енгізілген «Тараз химиялық паркі» АЭА БК» АҚ. АЭА басқару және құрылысын жүргізу бойынша тәжірибесі мол «Jurong Town Consultants» (Сингапур) компаниясы бірлесіп жұмыс істеуге келісті. Қазіргі таңда АЭА-ң ЖСҚ-ын талдау үшін шығыс құжаттары (техникалық жағдай, жер телімінің құжаттары) қабылданып, 505 га жер телімі бөлінген. Бүгінгі күнге 30,77 га жерге алғашқы кезең глифосат және сульфат өндіретін зауыттың АЖТ – сы (АПЗ) жасалынды. АЭА инфрақұрылымының құрылыс жұмыстары 2014-2019 жылдары арасында үш кезеңге бөлінген. АҚ жобаны жүзеге асыру кестесіне сәйкес құрылыстың І кезеңінің басталуы 2014 жылдың наурыз айында, ал аяқталуы 2016 жылдың I тоқсанына жоспарлануда. Инфрақұрылым бойынша 2015 жылы игерілген қаржының көрсеткіші: - Газ құбыры 496 656 мың теңге игерілді. - Темір жол дәлізі 1 501 895 мың теңге игерілді. - Авто жол дәлізі 1 497 311 мың теңге игерілді. - Су құбыры 2 406 443 мың теңге игерілді. - АЭА ішкі инфрақұрылымның тік тегістеу (вертикал) 485 252 мың теңге игерілді. - Электр жүйесі 1 489 960 мың теңге игерілді. - Абаттандыру 887 891 мың теңге игерілді.

         Барлығы: 8 765 408  мың теңге игерілді.

Инфрақұрылым бойынша 2015 жылы атқарылған жұмыстың көрсеткіші: - Газ құбыры 10 шақырым 98%-ға, мердігері - «Газ-С» ЖШС. - Темір жол дәлізі 6,4 шақырым 96%-ға, мердігері - «Караганда ЖДП» ЖШС. - Авто жол дәлізі 5,8 шақырым 98%-ға, мердігері- «КазДорПроект» ЖШС. - Су құбыры 35,5 шақырым 60%-ға, мердігері -«Жер Анна» ЖШС. - АЭА ішкі инфрақұрылымның тік тегістеу (вертикал) 98%-ға, мердігері - «Kaz Нi Тech EuroBuilding» ЖШС. - Сыртқы электрмен жабдықтау объектілері 5 шақырым АЭА ВЛ -220 кВ -88%-ға орындалды. Мердігері - «Kaz Нi Тech EuroBuilding» ЖШС. «Kaz Mia» ЖШС мия тамырын өңдейтін зауыт, 2016 жылдың ІІ-тоқсанында іске қосуға жоспарланып отырған жоба. Құны 600 млн. теңге, қуаттылығы жылына 2500 тонна кептірілген мия тамырын өңдеу. Мия тамырынан өндірлген «Глициризин» қышқылын шығару жылына 250 тоннаға жоспарлануда. 2015 жылдың шілде айының 20-да №08-03/01637 нөмірімен «Мия тамыры құрылысының зауыты» сараптама орталығынан рұқсат қағазы алынып. 2015 жылы жапондық 7 маман келіп құрал-жабдықтрды орнату жұмыстарын аяқтап 1-ші сынама жұмыстары жүргізілді. Бүгінгі күнге жобаға қажетті су құбырының (скважина) ЖСҚ-сы мемлкеттік сараптамаға өткізіліп, жауабы күтілуде. 60 жаңа жұмыс орны ашылатын болады.

«Хим-плюс» ЖШС-гі Жобаның құны – 65 772,0 млн. теңге. 1.«Глифасат» және 2.«Сульфат» өндірістерінің қуаттылығы жылына 10 000 тонна өніміндері өндірлетін болады. Іске асырылу мерзімі 2017 жыл IV тоқсан. Жоба іске қосылғанда 693 адам жұмыспен қамтылады. Бүгінгі күнге «Тараз химиялық паркі» АЭА БК» АҚ-ның аумағынан 30,77 га жер телімі бөлініп берілген. Осымен қатар ЖСҚ-сы мемлекеттік сараптамаға дайындалуда. Құрылыс жұмыстары 2016 жылдың қыркүйек-қазан айларына жоспарлануда. 2015 - 2019 жылдары индустриаландыру картасына ұсынуға жоспарланып отырған инвестициялық жобалар. 1.«Qadam industries» ЖШС-нің басшысы Белходжаев Дархан Аманұлы Пестицид өнімін өндіретін зауыт. Қуаттылығы жылына 2 мың тоннаға дейін пестицидтер және өзге де агрохимиялық өнімдер өндіру. Жобаның құны 1 700 млн. теңгені құрайды. Жобаның іске асырылу мерзімі 2017 жылдың І тоқсаны. Жоба іске қосылғанда 30 адам жұмыспен қамтылатын болады. Бүгінгі күнге «Тараз химиялық паркі» АЭА БК» АҚ-ның аумағынан 5 га жер телімі бөлініп берілген. Жобаның ЖСҚ-сы дайындалуда. 2.«Қызылорда Мұнай Газ» ЖШС-нің басшысы Асимханқызы Мубилан Метанол өнімін өндіретін зауыт. Қуаттылығы жылына 600 000 тонна метанол (метил спирті) өнімін өңдеу жоспарлануда. Жобаның құны 94 950 млн. теңгені құрайды. Жобаның іске асырылу мерзімі 2017 жылдың І тоқсаны. Жоба іске қосылғанда 320 адам жұмыспен қамтылатын болады. Бүгінгі күнге «Тараз химиялық паркі» АЭА БК» АҚ-ның аумағынан 50 га жер телімі бөлініп берілген. (ТЭН) техникалық-экономикалық негіздемесіне түзету жұмыстары жүргізілуде. 3.«Inter marketing» ЖШС-нің басшысы Яншаева Светлана Сергеевна Құрғақ бутилдық ксантогендік натри өндірісі. Қуаттылығы жылына құрғақ бутилдық ксантогендік натри өнімін өндіру көлемі 18 000 тонна жоспарлануда. Жобаның құны 7 739 млн. теңге. Бүгінгі күнге «Тараз химиялық паркі» АЭА БК» АҚ-ның аумағынан 3,5 га жер телімі бөлініп берілген. Жобаның ЖСҚ-сы дайындалуда. Жобаны іске асыру 2018 жылдың IV тоқсанына жоспарлануда. Жоба іске қосылғанда 102 адам жұмыспен қамтылатын болады. 4.«Central Asia Chemical» ЖШС-нің басшысы Байболаев Малик Казанқапұлы. Тереңдетіліп өңделген табиғи газ өндірісі. Қуаттылығы жылына перекис суы техникалық өнімінің бір жылға жоспарланған өндіру көлемі 8 000 тонна және алғашқы қалыптағы полимер этилені өнімінің бір жылға жоспарланған өндіру көлемі 60 000 тонна. Жобаның құны 92 361 млн. теңге. Бүгінгі күнге «Тараз химиялық паркі» АЭА БК» АҚ-ның аумағынан 10 га жер телімі бөлініп берілген. Жобаның ЖСҚ-сы дайындалуда. Жобаны іске асыру 2018 жылдың IV тоқсанына жоспарлануда. Жоба іске қосылғанда 180 адам жұмыспен қамтылатын болады. 5.«Windhan» ЖШС-нің басшысы Талгаров Ержан. Шоқпар ауылындағы баламалы жел стансасының жобасы. Жобаның жалпы құны 550 млн. АҚШ долларын құрайды. І-кезеңнің құаттылығы 109 МВт құжаттары алынып сараптамадан өткен. 36 баламалы электргенераторын орнатуға 8,55 га жер және жел электр генераторларына қызмет үшін кірме жолдарына 43,57 га жер телімі,. І-кезеңнің құны 240 млн. АҚШ долларын құрайды. Құрылыс жұмыстарын жүргізу 2016 жылдың І тоқсанына жоспарлануда. ІІ-кезеңнің құны 310 млн. АҚШ долларын құрап, қуаттылығы - 250 МВт. ІІ кезеңіне 107 га жер телімі бөлініп, барлығы 167 га жер телімі бөлініп берілді. Жоба іске асырылғанда 90 адам жұмыспен қамтылатын болады. 6.«М-КАТ GREEN» ЖШС-нің басшысы Мыңжасарова Дана Шаймұратқызы. Фотоэлектр (күн сәулесі) станциясының жобасы. Жобаның жалпы құны 62 млн. АҚШ доллары, қуаттылығы 25 мВт/сағ. Іске асырылу мерзімі 2016 жылдың ІІІ тоқсанына жоспарлануда. Бүгінгі күнге Алға селолық округінен 500 га жер телімі бөлініп беріліп, жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі (ТЭО) және техникалық жағдайы (тех.усл.) дайындалуда. Жоба іске асырылғанда 20 адам жұмыспен қамтылатын болады. 7.«SunColutions-Kazakhstan» ЖШС-нің басшысы Садыров Болат Қуанышбекұлы Күн электр станциясының жобасы. Жобаның жалпы құны 100 млн. АҚШ доллар. Жобаның қуаттылығы 50 МВт құрайды. Алға селолық округінен 150,0 гектар жер телімі бөлініп берілді. Бүгінгі күнге бизнес жоспардың жобасын жасау, қуаттылықты өлшеу бойынша схема құру, қоршаған ортаға әсерін тигізу бойынша бағалау жүргізу және ЖСҚ (ПСД) жасау бойынша жұмыстары жүргізілуде. Жоба іске асырылғанда 60 адам жұмыспен қамтылатын болады. 8.«SBS Grop-S»ЖШС-нің басшысы Молтабаров Малик. Цемент зауытының жобасы. Жобаның жалпы құны 53,2 млрд. теңге. Жобаның қуаттылығы жылына 1 млн. тонна цемент өндіру. Жобаның іске асырылу мерзімі 2018 жыл. Бүгінгі күнге Шоқпар ауылынан құрылыс жұмыстарын жүргізу үшін 50 га жер телімі және 2000 га жер іздестіру жұмыстарына (изыскательный работ) қарастырылуда. Жоба іске асырылғанда 500 адам жұмыспен қамтылатын болады. 9.«Компания A & T – Энерго» ЖШС-нің басшысы Қалдыбалин Нұрдос Мұханұлы. Тасөткел су қоймасынан 4,6 МВт күн сәулесінен электр қуатын өндіретін шағын станциясының жобасына 13 га жер телімі берілді. Жобаның құны 150 млн. теңге. Бүгінгі күнге ЖСҚ дайындалуда және де басқа да келіссөздер жүргізілуде. Жоба іске қосылғанда 12 адам жұмыспен қамтылады. 10.«Компания A & T – Энерго» ЖШС-нің басшысы Қалдыбалин Нұрдос Мұханұлы. Тасөткел бөгетінен 5 МВт кіші гидроэлектр станциясының құрылысын жүргізуге, «Казсушар» РМК жерінен 6,5 гектар жер телімі бөлініп берілді. Жобаның құны 80 млн. теңге. Бүгінгі күнге ЖСҚ дайындалуда және де басқа да келіссөздер жүргізілуде. Жоба іске қосылғанда 14 адам жұмыспен қамтылады. Осы аталған жобаларды іске асыру келешекте «Нұрлы жол» жаңа экономикалық саясаты бойынша ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуын өсіруге қол жеткізеді. Атап айтқанда, салықтық базаның ұлғайуына, жаңадан 4481-ден аса жұмыс орындарын ашуға және өнеркәсіп өнімдерін өндіру мен құрылыс жұмыстары көлемінің өсуіне септігін тигізеді.