Шүрек Құдайқұлұлы

Шүрек Құдайқұлұлы (18 ғасырда өмір сүрген) – би, қоғам қайраткері. Орта жүз Найман ішінде Бура руының Өмірлік тармағынан. Павлодар облысы Екібастұз ауданы аумағында өмір сүрген. Әкесі Құдайқұл белгілі би, байлығы мен беделіне орай «Дүт» атанған. Шүрек те жастайынан от ауызды, орақ тілді шешен әрі бай болып, жылқысы 300 қосқа(түмен бас) жеткен.

Өмірбаяны

Жазба деректер бойынша 1738 ж. Ор қаласы маңында Кіші жүз ханы Әбілқайырмен бірге Орынбор генерал-губернаторының қабылдауында болып, Ресей патшасына ант беру құжатына қол қойған. Осы жиын алдында Шүрек Ресей елшісі В.Н. Татищевке: “Хан Тәтіш мырзаға бара ма, жоқ Тәтіш мырза ханға келе ме?” деп батыл сауал қойғанда сөзден жеңілген елші Әбілқайыр ханның шатырына өзі барып сәлем берген. Шүрек білгір дипломат ретінде де танылып, 1756 ж. Қытаймен арада бітім жасау үшін Абылай ханның атынан Құлжа қаласына барды. Осы сапарында Қытай билеушісіне қазақтар атынан 90 торы ала атты сыйға тартқан. Қытай билеушісі ризашылық белгісі ретінде Шүрекке бұзау терісіне жазылған грамота тапсырды. Туып-өскен жері Екібастұз маңында “Шүрек соры” дейтін көл бар. Шүрек туралы деректер Ә.Кекілбаевтың “Елең-алаң” романында баяндалады.

Пайдаланатын әдебиет

• Алтынбаев І., Қалбатау, Алматы, 1997;
• Атасы асыл сөздің Ақтайлақ би, Алматы, 1999.

Сілтемелер

• "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том