Шөл сандуғашы
| Шөл сандуғаш | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||
| Sylvia nana (Hemprich & Ehrenberg, 1833, southern El Tor, Sinai Peninsula) | ||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||
|
Sylvia nana theresae |
Шөл сандуғаш (лат. Sylvia nana) - Торғайтәрізділер отрядының сандуғаштар тұқымдасының Қазақстандағы ең кішкене денелі (7-10 г), ең қуқыл реңді сандуғаш.
Биологиялық сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тот түстес құйрығы дененің арқа жағындағы қызыл қошқыл сұр жабын қауырсындардан ай-қын байқалады. Құйрығы ұзындау (әсіресе ұшып жүргенде) болып көрінеді. Жақынырақтан ашық ақ түсті көзі бірден назар аударады. Өте ширақ, жылпос құс, кейде тышқан тәрізді бұталар арасына сып етіп кіріп кетеді. Өзіне тән ерекше әдеті - бұталардың ұшар басына қонып алып, лезде басын төмен қаратып құлайды. Өз ісімен шұғылданған кезде адамға назар аудармайды, ал ұяда отырған кезде кейде, тіпті қолға алып ұстауға да болады. Дауысы - сазды, әуені - қоңыраудай сыңғырлайды. Сонымен бірге бұталардың жоғары ұшында да, ұшып жүріп те сайрайды. Шөл сандуғаштың қоңырау сыңғырлы әдемі әуенін қатар өмір сүретін құстар, әсіресе кіші және сүр бозторғайлар, шыбжық тасшымшықтар жиі-жиі өз әуеніне қосып алады. Мамыққа толы тар, терең шарапыдыс (бокал) тәрізді ұясын бұталар (соның ішінде ағаш тәрізді сораң) арасына орналастырады, кейде ол түбімен жерге тиіп тұрады. Салындыдағы 4-6 айқын нүктелі ақ жұмыртқаларды аналығы басады, анда-санда аналықты аталық алмастырады. Балапандар жұмыртқадан 13 күнде жарып шығып, 11-13 күн ұяда болады. Бір жазда жұптардың кейбірі 2 рет балапан өргізуі де мүмкін.[2]
Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстанның шөл зонасында кең таралған, бұталы шөлдің аялы құстарының бірі болып есептеледі.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ BirdLife International Sylvia nana. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010