Ықылас Дүкенұлы атындағы музыкалық аспаптар мұражайы
| Ықылас атындағы халық музыкалық аспаптар музейі | |
 | |
| Жалпы мәлімет | |
|---|---|
| Статусы |
Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші |
| Түрі |
мәдениет мекемесі |
| Сәулет стилі |
қала құрылысы және сәулет |
| Мекен жайы |
Зенков көшесі, 24А |
| Орналасқан қала | |
| Мемлекет |
|
| Ашылған уақыты |
1981 жылы |
| Жөнделген уақыты | |
| Дизайны мен құрылымы | |
| Сәулетшісі |
А.П. Зенков |
| Картада орналасуы | |
|
| |
| relyum-obedinenie-muzeev.webflow.io/kz/vnutrennyaya-muzeya-yhlasa | |
Координаттар: 43°15′33″ с. е. 76°57′24″ ш. б. / 43.25917° с. е. 76.95667° ш. б. (G) (O) (Я)
Ықылас атындағы халық музыкалық аспаптар музейі – 1981 жылы ашылған республикадағы тек қана музыкалық аспаптарға негізделген тұңғыш музей. Музей ғимараты - Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің мемлекеттік тізіміне енген сәулет өнері ескерткіші.
Орналасқан жері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Алматы қаласы, Зенков көшесі, 24 А.
Кезеңі, авторы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1908 жыл; сәулетшісі А.П. Зенков.
Музей жайлы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ықылас атындағы халық музыкалық аспаптар музейі – Орта Азия аумағында музыкалық аспаптарға арнайы ашылған алғашқы музей. Ол Қазақстан Үкіметінің 1980 жылы 1 тамыздағы №358-р Жарлығы бойынша ұйымдастырылып, 1981 жылы 24 сәуірде халыққа есігін айқара ашты.
Музейдің ұйымдастырылуы, қалыптасуы және даму тарихы мемлекет және қоғам қайраткері, академик Өзбекәлі Жәнібековтiң есімімен тікелей байланысты.
Алғаш құрылғанда «Қазақ халық музыкалық аспаптарының музейі» деп аталды, ал 1990 жылы 11 наурызда музейге қазақтың халық композиторы, қобызшы, қобыз мектебінің негізін қалаушылардың бірі – Ықылас Дүкенұлының есімін беру туралы шешім қабылданды.
Музей алғашында Панфилов–Жібек жолы көшелерінің қиылысында орналасып, 1984 жылы бүгінгі тұрған Гоголь мен Зенков көшелерінің қиылысында, 28 гвардияшы-панфиловшылар саябағындағы ғимаратқа көшкен. Ғимарат «ропетовский» стиліндегі ағаш сәулетінің ерекше үлгісі болып табылады.
Бүгінгі таңда музей қорында қазақ халқының ғана емес, әлемнің 50 елінің музыкалық мәдениетімен таныстыратын 1376 бірегей экспонат сақталған. Олардың қатарында сирек кездесетін тарихи көне аспаптар, әйгілі музыканттарға тиесілі мемориалдық аспаптар, археологиялық қазба жұмыстары нәтижесінде табылған ежелгі музыкалық аспаптардың түрлері бар.
Экспозиция алаңы – 454,1 ш.м. аумақты алып жатыр. 2012– 2013 жж. Мәдениет жылы аясында музейде ауқымды қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. 2013 жылдың 15 мамырында жаңартылған халық музыкалық аспаптар музейі өз есігін айқара ашты. Экспозициялардың сыртқы түрі ғана өзгерген жоқ, сонымен қатар музей жұмысының тұжырымдамасы толығымен өзгерді. 2020 жылы «Азия халықтарының музыкалық аспаптар залы» және «Еуропа халықтарының музыкалық аспаптар залы» атты екі зал ашылды.
Музей халқымыздың бай музыкалық фольклорын ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп, халық музыкасының тамаша үлгілерін жадында сақтаған көптеген халық орындаушылары мен танымал тұлғалардың тұтынған аспаптарын сақтап қана қоймай оларды насихаттау жұмыстарымен де айналысады. Музей – респубикадағы тек музыкалық аспаптарға арналған бірегей музей болғандықтан алматылықтар мен қала қонақтарының ең көп баратын сүйікті орындардың бірі.
Музей қорындағы халық музыка аспаптары өзінің жіктелу тобына қарай жеке залдарға бөлінген: Кіріспе залы, үрмелі, ұрмалы және шулы музыкалық аспаптар залы, Мемориалдық музыкалық аспаптар залы, Қобыз залы, Шеберлер залы, Түркі тілдес халықтардың музыкалық аспаптары залы, Азия және Африка халықтарының музыкалық аспаптары залы, Азия халықтарының музыкалық аспаптары залы, Еуропа халықтарының музыкалық аспаптары залы.
Музей коллекциялары: Музыкалық археология коллекциясы , үрмелі музыкалық аспаптар коллекциясы, ұрмалы музыкалық аспаптар коллекциясы, шулы музыкалық аспаптар коллекциясы, ішекті музыкалық аспаптар коллекциясы, тілшелі музыкалық аспаптар коллекциясы, домбыралар коллекциясы, қобыздар коллекциясы, мемориалдық музыкалық аспаптар коллекциясы, түркі тілдес халықтардың музыкалық аспаптары коллекциясы, Азия халықтарының музыкалық аспаптары коллекциясы, Африка халықтарының музыкалық аспаптары коллекциясы, Еуропа халықтарының музыкалық аспаптары коллекциясы.
Қазіргі таңда музей тек жәдігерлерді сақтау және насихаттау жұмыстарымен ғана емес, сонымен қатар мәдени-ағартушылық, ғылыми-зерттеу және халықаралық ынтымақтастық бағыттарында да белсенді жұмыс атқаруда.
Музейдің әлеуетін арттырып отырған басты факторлардың бірі – келушілер санының тұрақты артуы, оның ішінде шетелдік туристердің үлесі басым. Бұл – музейдің халықаралық деңгейде танымалдығының артып келе жатқандығын көрсетеді.
Музей қызметінің ауқымы жыл санап кеңеюде. Көрмелік бағытта тақырыптық, жылжымалы және халықаралық деңгейдегі жобалар жүзеге асырылып келеді. Бұл көрмелер Қазақстанның түрлі аймақтарында және шет мемлекеттерде ұйымдастырылып, ұлттық музыкалық мұрамызды жаһандық деңгейде насихаттауға мүмкіндік беруде.
Музей қабырғасында мерекелік іс-шаралар, дәстүрлі музыкалық кештер, шеберлік сағаттары, мәдени және шығармашылық кездесулер тұрақты түрде өткізіледі. Бұл іс-шаралар халықпен тығыз байланыс орнатуға, ұлттық өнерді жас ұрпаққа үйретуге ықпал етуде.
Сондай-ақ музей ұжымының кәсіби деңгейі де жоғары. Қызметкерлер шет елдерде білімдерін жетілдіріп, халықаралық тәжірибе жинақтап қайтқан мамандардан құралған. Бұл музей жұмысының сапасын арттыруға, заманауи музей ісін дамытуға мүмкіндік беруде.
Осының бәрі Ықылас атындағы халық музыкалық аспаптар музейінің қазіргі таңдағы әлеуетінің жоғары екендігін және болашақта одан әрі дамуға толық мүмкіндігі бар екенін айғақтайды.
Ғимарат сипаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Музей орналасқан ғимарат та өз алдына тарихи жәдігер ретінде мемлекет қорғауында. 1908 жылы архитектор А.П. Зенковтың жобасы бойынша салынған ғимарат алғашында офицерлер үйі болған. Кейінгі жылдары пошта, жәрмеңке павильоны, «Красная звезда» кинотеатры қызметін атқарған. [1]
Ғимарат – "ропетов стилі" ретінде танымал жаңа орыс стилінде орындалған көне ағаш сәулет өнерінің ерекше үлгісі. Мұнара түріндегі төртжақты шатыр төбесінде одан кішірек төртжақты шатырмен жабылған кішігірім шолу алаңы орналасқан. Терезе жақтаулары, маңдайшалар, үлкен есікалды қалқасы, есік жақтаулары және басқа да бөлшектері көз тартарлық ағаш оюлармен молынан безендірілген. Кеңестік заманда оларға үйлесімді қазақ ою элементтері қосылған болатын.
2012-2013 жылдары музей ғимаратында кең ауқымды қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. Жұмыстар кезінде мамандар ғимараттың түпнұсқалық түрін сақтап қалуға барынша тырысты, ал мұражайдың ішкі келбеті түбегейлі өзгерді, нәтижесінде музей еңжоғары технологиялы мәдени институттар қатарына енді.[1]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ a b Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9