Ықылас Дүкенұлы атындағы музыкалық аспаптар мұражайы
Ықылас Дүкенұлы атындағы ұлттық музыкалық аспаптар мұражайы - XX ғасырдың 80–ші жылдары құрылған. Бастапқы кездерде, 1908 жылы мұражай әскери үй ішінде орналастырылған болатын. Алдыңғы кезеңдерде, бұл ғимаратты Түркістан генерал–губернаторлығы мерекелік шараларды өткізу үшін қолданысқа түсірген болатын. 1981 жылы 24 сәуірде мұражай көрсетілімге ашылған болатын. Сол уақытта мұражайға облыс пен жеке адамдар қолынан жиналған 300–ден астам экспонаттар орналастырылып, тіркелген болатын. Осы экспонаттарды ертеректе мұражай қызметкерлері жинақтап, сақтаған болатын. Кейін келе, 1990 жылы 11 наурызда мұражай XIX-XX ғасырларда өмір сүрген қазақ халқының атақты күйші – қобызшысы, сонымен қатар композитор болған, қылқобызда ойнау шебері Ықылас Дүкенұлы атына өзгертілген болатын.
Мұражай мұрағаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мұражай қабырғасында, қазіргі таңда 2000-ға жуық аспап бар, соның 500–ге жуық данасы көрме залында орналастырылған. Мұражай сазсырнай, даңғыра, жетіген, шаңқобыз сияқты қазақ халқының көне замандардан бері келе жатқан ұлттық аспаптарын жинақтап, оларды көпшілікке насихаттау мақсатымен құрылған. Мұражайға алғаш дабыл аспабы тіркелген болатын. Ұлттық құндылықтар жинақталып, сақталған шаңырақ астында, шетел және түрік тілдес мемлекеттер мен ұлттардың 70–тен астам музыкалық аспаптарына да орын бөлініп алынған. Сондай–ақ, қазақтардың әнші - күйшілері қолданған аспаптар мемориалды – ескерткіш бөлімінде сақталуда. Сонымен қатар, алғашқы аспаптардың бірі Абайдың 3 ішекті домбырасы болатын. Осыдан кейін мұражай қорына басқа аспаптар жинақтала бастады. Мұражайда Жамбыл Жабаев, Махамбет Өтемісұлы, Дина сияқты басқа да атақты әншілер мен күйшілердің домбыраларын көруге болады.Сонымен қатар, Мұражайда музыкалық аспаптардан бөлек атақты ғалым – зерттеушілердің және де жазушылардың саздан жасалған ұлттық музыкалық аспаптар жайында жазған көптеген еңбектерін көруге болады. Олардың қатарында Шоқан Уәлихановтың, Потаниннің мен Паласстың кітаптары бар.
Ұлттық аспаптар мұражайының орналастырылған ғимараты да ерекше болып келеді, ол тұтастай ағаштан жасалынып шыққан. Сондай-ақ мұражайдың ішкі дизайны қазақтың ұлттық ою – өрнектеріне негізделген,осылар арқылы көркемделген. Қазақтың дәстүрлі музыкалық аспаптары: ұрмалы, үрлемелі, шертпелі, шулы, ішекті, ыспалы деп бірнеше түрге бөлініп тасталған.Осы мұражайда аталған музыкалық аспаптарының барлығы дерлік жинақталған.