Элементтердің геохимиялық жіктелуі

Элементтердің геохимикалық жіктелуін Виктор Мориц Гольдшмидт ұсынған.

Норвегияның атақты ғалымы, геохимияның негізін салушы В. М. Гольдшмидт барлық элементтерді, геосфераға таралуына қарай, төртке беледі:

1. атмофилдер (атмосфералық элементтер),
2. литофилдер (литосфералық элементтер),
3. халькофилдер (күкіртпен қосылатын, руда қабатын құраушы элементтер),
4. сидерофилдер (жердің ядросына жиналатын элементтер).

В. М. Гольдшмидт элементтерді осылай бөлгенде атомдардың көлемі мен олардыд сыртқы электрон қабықтарының құрылысын да негізге алған. Атмофилдерге жататындар: газдар, оның ішінде инертті газдар, сутегі, азот, бұлардың көпшілігінде атом сыртындағы қабығы 8 электроннан тұрады. Литофилдерге жататын элементтер: литий, натрий, калий, магний, кальций, алюминий, кремний, оттегі т. б. Бұлардың иондары 8 электрондық қабықты болады. Халькофилдерге жататын элементтер: мыс, мырыш, қорғасын, сынап, күміс, алтын, мышьяк, қалайы, күкірт т. б. Бұлардың иондары 18 электрондық қабықты болады. Сидорофилдерге жататындар: темір, кобальт, никель, платина тобы, көміртегі т. б. Бұлардың иондарының сыртында қосымша құрылысты электрон қабықтары бар.

Химиялық элементтердің жүйесіндегі Гольшмидт жіктеуі

1

18

1

1 H

2

13

14

15

16

17

2 He

2

3 Li

4 Be

5 B

6 C

7 N

8 O

9 F

10 Ne

3

11 Na

12 Mg

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13 Al

14 Si

15 P

16 S

17 Cl

18 Ar

4

19 K

20 Ca

21 Sc

22 Ti

23 V

24 Cr

25 Mn

26 Fe

27 Co

28 Ni

29 Cu

30 Zn

31 Ga

32 Ge

33 As

34 Se

35 Br

36 Kr

5

37 Rb

38 Sr

39 Y

40 Zr

41 Nb

42 Mo

(43) Tc

44 Ru

45 Rh

46 Pd

47 Ag

48 Cd

49 In

50 Sn

51 Sb

52 Te

53 I

54 Xe

6

55 Cs

56 Ba

57-71 Lan

72 Hf

73 Ta

74 W

75 Re

76 Os

77 Ir

78 Pt

79 Au

80 Hg

81 Tl

82 Pb

83 Bi

84 Po

85 At

86 Rn

7

87 Fr

88 Ra

89-103 Act

(104) Rf

(105) Db

(106) Sg

(107) Bh

(108) Hs

(109) Mt

(110) Ds

(111) Rg

(112) Cn

(113) Nh

(114) Fl

(115) Uup

(116) Lv

(117) Uus

(118) Uuo

Лантаноидтар

57 La

58 Ce

59 Pr

60 Nd

(61) Pm

62 Sm

63 Eu

64 Gd

65 Tb

66 Dy

67 Ho

68 Er

69 Tm

70 Yb

71 Lu

Актиноидтар

89 Ac

90 Th

91 Pa

92 U

(93) Np

(94) Pu

(95) Am

(96) Cm

(97) Bk

(98) Cf

(99) Es

(100) Fm

(101) Md

(102) No

(103) Lr

Белгілер:

Атмофиль элементтер

Халькофиль элементтер

Литофиль элементтер

Сидерофиль элементтер

Табиғатты сирек кездесетін немесе жоқ элементтер