Ғали Орманов
Ғали Орманов (15.8.1907, Алматы облысы, Қапал ауданы, Қызыл жұлдыз ауылы – 5.9.1978, Алматы) – ақын. Найман тайпасының Матай руының Төртсары бөлімінен шыққан.
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қазақ педагогика институтын бітірген (1943). 1929 – 60 ж. Іле ауданы оқу бөлімінің меңгерушісі, “Социалистік Қазақстан” (қазіргі “Егемен Қазақстан”) газетінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі, Жамбыл ақынның әдеби хатшысы, “Майдан” альманағының редакторы, “Әдебиет және искусство” (қазіргі “Жұлдыз”) журналының жауапты редакторы, Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасының бас редакторы, Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы, секция меңгерушісі қызметтерін атқарған.
Тұңғыш өлеңдер жинағы “Шеңбер” деген атпен 1934 ж. жарық көрді. “Шәуілдір” (1934), “Алынған қамал” (1935) поэмалары, “Абысын сыры” (1936) жыр кітабы, “Көтерме” атты прозалық жинағы (1935) жарыққа шықты. Ормановтың туындылары адамдардың қаһармандық ерлігін, табиғаттың дүлей күшіне қарсы шыққан күресін бейнелеуге арналған. “Халық – қаһарман” (1941), “Емен” (1944) атты жыр кітаптарында соғыстың ауыртпалығын, жауынгерлердің Отанға деген сүйіспеншілігі жолындағы ерліктерін, тылдағы тынымсыз еңбекті сөз етті. Ақын поэзиясы айшықты тілінің ажарымен, оның асыл қазыналарын қолданудағы шеберлігімен ерекшеленеді. “Өмір дастаны” (1948), “Бөбек жүрегі” (1949), “Сәт сапарда” (1957), “Ой қанаты” (1961), “От өзен” (1965), “Жер қазығы” (1972), “Жыр қанаты” (1975), “Жылдар жыры” (1976), т.б. өлең жинақтарында әлеуметтік оқиғаны суреттеуде ақындық шеберлік танытты.
Ол қырғыз эпосы “Манастың” 1-кітабын, А.С. Пушкиннің, М.Ю. Лермонтовтың, Ян Райнистің, Ф.Мақтымқұлының, А.Тоқомбаевтың бірқатар поэмаларын, Л.Н. Толстойдың “Анна Каренина” романын, Н.В. Гогольдің “Нева проспектісі” повесін, А.П. Чеховтың әңгімелерін, М.С. Бубенцовтың “Ақ қайың” романын, М.Тұрсын-Заденің “Үндістан балладалары” өлең кітабын қазақ тіліне аударды. Ормановтың көптеген туындылары шетел тілдеріне тәржімаланған.
Еңбек Қызыл Ту, Қызыл Жұлдыз, Ленин ордендерімен, бірнеше медальдармен марапатталған.[1][2]
Марапаттары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Ленин ордені
- Еңбек Қызыл Туы ордені
- Халықтар достығы ордені
- Қызыл жұлдыз ордені
Ғали туралы естелік
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Алматыда Многоводная көшесі Ғали Орманов көшесі болып өзгертілді.
- Талдықорған қаласында Садовая көшесі Ғали Орманов көшесі болып өзгертілді.
- Қапал ауылдың бір көшесіне және осы ауылдағы орта мектепке Ғали Ормановтың есімі берілді.
- Ғали Ормановтың есімі – Астана қаласындағы №7 мектеп-гимназияға қойылған.
- Талдықорған қаласында Ғали Ормановтың бюсті қойылды, 2008 ж.
- 2008 жылы ақынның дүниеден өткеніне 30 жылдығына орай «Ғали ғибрат» (Көмекке баратын адам) деректі фильмі жарыққа шықты.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
- ↑ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
- 15 тамызда туғандар
- 1907 жылы туғандар
- Ақсу ауданында туғандар
- 15 қыркүйекте қайтыс болғандар
- 1978 жылы қайтыс болғандар
- Алматыда қайтыс болғандар
- КСРО ақындары
- Қазақстан ақындары
- XX ғасыр ақындары
- КСРО жазушылары
- XX ғасыр жазушылары
- КСРО аудармашылары
- Қазақстан аудармашылары
- XX ғасыр аудармашылары
- Поэзияны қазақ тіліне аударушылар
- Проза мен драматургияны қазақ тіліне аударушылар
- Орыс тілінен аударушылар
- Қырғыз тілінен аударушылар
- КСРО журналистері
- Қазақстан журналистері
- XX ғасыр журналистері
- Ленин орденінің иегерлері
- Еңбек Қызыл Туы орденінің иегерлері
- Қызыл Жұлдыз орденінің иегерлері
- Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті түлектері
- Қазақ жазушылары
- Қазақ ақындары
- КСРО жазушылар одағы мүшелері
- Егемен Қазақстан қызметкерлері
- Жұлдыз журналы қызметкерлері
- Жазушы баспасы редакторлары