Қазақстандағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі
ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізімінде Қазақстанның 5 нысаны бар. Үш нысан тізімге мәдени талаптар бойынша енгізілсе, екеуі табиғи талаптар бойынша іліккен. Бұдан басқа, 2017 жылғы жағдайына сәйкес Қазақстан территироиясындағы 14 нысан Әлемдік мұра тізіміне үміткер ретінде тіркелген.[1] Қазақстан Республикасы әлемдік мәдени және табиғи мұраларды қорғау жөніндегі Конвеницияны 1994 жылдың 29 сәуірінде ратификациялаған.[2]. Қазақстан территориясындағы орналасқан алғашқы нысан тізімге 2003 жылы ЮНЕСКОның Әлемдік мұра Комитетінің 27-ші сессиясында қабылданған.
Тізім[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан.
| # | Суреті | Атауы | Орналасуы | Жасалу уақыты | Тізімге еңгізілген жылы | № | Талаптар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Қожа Ахмет Ясауи кесенесі (ағылш. Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi) |
Қала: Түркістан Облыс: Түркістан облысы |
1389—1405 | 2003 | 1103 | i, iii, iv |
| 2 | 
|
Таңбалы тас петроглиф кешені (ағылш. Petroglyphs within the Archaeological Landscape of Tamgaly) |
Жақын қала: Алматы Облыс: Алматы облысы |
Б.з.д. II мыңжылдық — XX ғасыр басы | 2004 | 1145 | iii |
| 3 | 
|
Сарыарқа — Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері (ағылш. Saryarka – Steppe and Lakes of Northern Kazakhstan) |
Облыстар: Ақмола облысы, Қарағанды облысы, Қостанай облысы | — | 2008 | 1102 | ix, x |
| 4 | 
|
Жібек жолы бойындағы көне қалалар: Ақтөбе, Ақыртас, Қарамерген, Қойлық, Қостөбе, Құлан, Өрнек, Талғар | Алматы облысы, Жамбыл облысы (Қытай және Қырғызстанмен бірге) | — | 2014 | 1442 | ii, iii, v, vi |
| 5 | 
|
Батыс Тянь-Шань * Қаратау қорығы * Ақсу-Жабағлы қорығы * Сайрам-Өгем ұлттық паркі |
Түркістан облысы, Жамбыл облысы (Қырғызстан және Өзбекстанмен бірге) | — | 2016 | 1490 | x |
Нысандардың географиялық орналасуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| # | Сурет | Аты | Орналасуы | Құрылған уақыты | Тізімге кірген уақыты | № | Әлемдің мұра критерилері |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Мерке түрік ордасы | Ең жақын елді мекені: Мерке Область: Жамбыл облысы |
VI ғ—XI ғ | 1998 | 1131 | көрсетілмеген |
| 2 | _in_June.jpg) |
Солтүстік Тянь-Шань Іле Алатауы ұлттық паркі |
Ең жақын елді мекені: Алматы | — | 2002 | 1681 | x |
| 3 |  |
Алтынемел ұлттық паркі және Барсакелмес қорығы | Алматы облысы, Қызылорда облысы | — | 2021 | 6496 | ix, x |
| 4 | Абылайкит бұтханасы | Шығыс Қазақстан облысы | XVII ғасыр | 2021 | 6558 | iii | |
| 5 |  |
Ұлытау мәдени ландшафты | Ең жақын елді мекені: Жезқазған Қарағанды облысы | — | 1998 | 1138 | v |
| 6 | Арпаөзен петроглифтері | Ең жақын елді мекені: Шолаққорған, Түркістан облысы | б.з.б. I-ші мыңжылдық | 1998 | 1135 | ii, iii | |
| 7 | Ешкіөлмес петроглифтері | Ең жақын елді мекені: Талдықорған | б.з.б. XIII ғ. — б.з.б.IX ғ. | 1998 | 1134 | iii | |
| 8 | Құлжабасы петроглифтері | Жамбыл облысы | б.з.д. III мыңжылдық — б.з. XIV ғ. | 2021 | 6564 | iii | |
| 9 | Сауысқандық петроглифтері | Қызылорда облысы | б.з.д. XVIII ғ. — б.з. III ғ. | 2021 | 6565 | ii, iii | |
| 10 | Жер асты мешіттері | Маңғыстау облысы | — | 2021 | 6566 | ii, iii, iv | |
| 11-13 |  |
Жібек жолы | Аймақ: Еуропа - Қытай | — | 2021 | [1] | көрсетілмеген |
| 14 |  |
Үстірт қорығы | Маңғыстау облысы | — | 2021 | 6571 | iii, v, viii |
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Tentative (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Қазақстандағы Эннеско Әлемдің мұра нысандарына үміткердер тізімі.. Тексерілді, 10 қазан 2011.
- ↑ The States Parties - Kazakhstan. unesco.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 ақпан 2012. Тексерілді, 10 қазан 2011.
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||