Қазақстандағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі
ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізімінде Қазақстанның 6 нысаны бар. Үш нысан тізімге мәдени талаптар бойынша енгізілсе, тағы үшеуі табиғи талаптар бойынша іліккен. Бұдан басқа, 2017 жылғы жағдайына сәйкес Қазақстан территироиясындағы 13 нысан Әлемдік мұра тізіміне үміткер ретінде тіркелген.[1] Қазақстан Республикасы әлемдік мәдени және табиғи мұраларды қорғау жөніндегі Конвеницияны 1994 жылдың 29 сәуірінде ратификациялаған.[2]. Қазақстан территориясындағы орналасқан алғашқы нысан тізімге 2003 жылы ЮНЕСКОның Әлемдік мұра Комитетінің 27-ші сессиясында қабылданған.
Тізім
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан.
| # | Суреті | Атауы | Орналасуы | Жасалу уақыты | Тізімге еңгізілген жылы | № | Талаптар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Қожа Ахмет Ясауи кесенесі (ағылш. Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi) |
Қала: Түркістан Облыс: Түркістан облысы |
1389—1405 | 2003 | 1103 | i, iii, iv |
| 2 | 
|
Таңбалы археологиялық ландшафтының петроглифтері (ағылш. Petroglyphs within the Archaeological Landscape of Tamgaly) |
Жақын қала: Алматы Облыс: Алматы облысы |
Б.з.д. II мыңжылдық — XX ғасыр басы | 2004 | 1145 | iii |
| 3 | 
|
Сарыарқа - Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері (ағылш. Saryarka – Steppe and Lakes of Northern Kazakhstan) |
Облыстар: Ақмола облысы, Қарағанды облысы, Қостанай облысы | — | 2008 | 1102 | ix, x |
| 4 | 
|
Жібек жолы бойындағы көне қалалар: Ақтөбе, Ақыртас, Қарамерген, Қойлық, Қостөбе, Құлан, Өрнек, Талғар | Алматы облысы, Жамбыл облысы (Қытай және Қырғызстанмен бірге) | — | 2014 | 1442 | ii, iii, v, vi |
| 5 | 
|
Батыс Тянь-Шань * Қаратау қорығы * Ақсу-Жабағлы қорығы * Сайрам-Өгем ұлттық паркі |
Түркістан облысы, Жамбыл облысы (Қырғызстан және Өзбекстанмен бірге) | — | 2016 | 1490 | x |
| 6 | 
|
Алтынемел ұлттық паркі және Барсакелмес қорығы | Алматы облысы, Қызылорда облысы (Түрікменстан және Өзбекстанмен бірге) | — | 2023 | 6496 | ix, x |
Нысандардың географиялық орналасуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| # | Сурет | Аты | Орналасуы | Құрылған уақыты | Тізімге кірген уақыты | № | Әлемдің мұра критерилері |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Мерке түрік ордасы | Ең жақын елді мекені: Мерке Область: Жамбыл облысы |
VI ғ—XI ғ | 1998 | 1131 | көрсетілмеген |
| 2 | _in_June.jpg) |
Солтүстік Тянь-Шань Іле Алатауы ұлттық паркі |
Ең жақын елді мекені: Алматы | — | 2002 | 1681 | x |
| 3 | Абылайкит бұтханасы | Шығыс Қазақстан облысы | XVII ғасыр | 2021 | 6558 | iii | |
| 4 |  |
Ұлытау мәдени ландшафты | Ең жақын елді мекені: Жезқазған Қарағанды облысы | — | 1998 | 1138 | v |
| 5 | Арпаөзен петроглифтері | Ең жақын елді мекені: Шолаққорған, Түркістан облысы | б.з.б. I-ші мыңжылдық | 1998 | 1135 | ii, iii | |
| 6 | Ешкіөлмес петроглифтері | Ең жақын елді мекені: Талдықорған | б.з.б. XIII ғ. — б.з.б.IX ғ. | 1998 | 1134 | iii | |
| 7 | Құлжабасы жазуы | Жамбыл облысы | б.з.д. III мыңжылдық — б.з. XIV ғ. | 2021 | 6564 | iii | |
| 8 | Сауысқандық петроглифтері | Қызылорда облысы | б.з.д. XVIII ғ. — б.з. III ғ. | 2021 | 6565 | ii, iii | |
| 9 | Жер асты мешіттері | Маңғыстау облысы | — | 2021 | 6566 | ii, iii, iv | |
| 10-12 |  |
Жібек жолы | Аймақ: Еуропа - Қытай | — | 2021 | [1] | көрсетілмеген |
| 13 |  |
Үстірт қорығы | Маңғыстау облысы | — | 2021 | 6571 | iii, v, viii |
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Tentative (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Қазақстандағы Эннеско Әлемдің мұра нысандарына үміткердер тізімі.. Тексерілді, 10 қазан 2011.
- ↑ The States Parties - Kazakhstan. unesco.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 24 ақпан 2012. Тексерілді, 10 қазан 2011.
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||