Қазақ КСР халық комиссарлары кеңесі

Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының халық комиссарлары кеңесі
Жалпы мағлұмат
Мемлекет	Қазақ КСР
Құрылған уақыты	12 қазан 1920
Оның алдындағы мекеме	Алаш Орда Үкіметі
Таратылған уақыты	15 наурыз 1946
Орнына келген мекеме	Қазақ КСР Министрлер Кеңесі
Жоғарыда тұрған мекеме	Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі

Қазақ КСР халық комиссарлары кеңесі — Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының жоғарғы мемлекеттік басқару органы.

1920 жылы 12 қазанда ҚырОАК атқарушы және әкімшілік органы ретінде құрылды, 1925 жылы 15 маусымда Қазақ АКСР халық комиссарлар кеңесі болып, 1936 жылы 5 желтоқсанда — Қазақ КСР халық комиссарлар кеңесі болып өзгертілді. 1946 жылы 15 наурызда Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің құрылуына байланысты жойылды.

Жетекшілігі

Халық комиссарлары кеңесінің төрағалары

Қырғыз АКСР халық комиссарлар кеңесінің төрағалары:

1. Виктор Алексеевич Радус-Зенькович (12.10.1920 — қазан 1921)
2. Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев (қазан 1921 — қазан 1922)
3. Сәкен Сейфуллин (желтоқсан 1922 — қазан 1924)
4. Нығмет Нұрмақұлы (қазан 1924 — 15.07.1925)

Қазақ АКСР халық комиссарлар кеңесінің төрағалары:

1. Нығмет Нұрмақұлы (15.07.1925 — сәуір 1929)
2. Ораз Жанұзақұлы Исаев (сәуір 1929 — 05.12.1936)

Қазақ КСР халық комиссарлар кеңесінің төрағалары:

1. Ораз Жанұзақұлы Исаев (5.12.1936 — 31.05.1938)
2. Ыбрайым Таусиқұлы Тәжиев — м. а. (25.05.1938 — 17.07.1938)
3. Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов (17.07.1938 — 1946).

Кіші халық комиссарлары кеңесінің төрағалары

1. Петр Михайлович Стеклов қазан 1921 г. — қаңтар 1922 ж.
2. Исаак Михайлович Заромский 14 қаңтар 1922 г. — қыркүйек 1922 ж.
3. Әлиасқар Меңдиярұлы Әлібеков қыркүйек 1922 г. — ?

Кіші халық комиссарлары кеңесі деп Халық комиссарлары кеңесі қарамағындағы Комиссияны атады (ағымдағы мәселелер бойынша).

Халық комиссарлары кеңесі төрағасының орынбасарлары

1. Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев қазан 1920 ж. — қазан 1921 ж.
2. Әбдірахман Әйтиев, міндетті уақытша атқарушы қазан 1921 ж. — [наурыз 1922 ж.]
3. Арон Исакович Вайнштейн наурыз 1922 ж. — қыркүйек 1923 ж.
4. Владимир Иванович Вельман қыркүйек 1923 ж. — тамыз 1924 ж.
5. Нығмет Нұрмақұлы қыркүйек 1924 ж. — қараша 1924 ж.
6. Абылай Серғазиұлы ақпан 1925 ж. — қыркүйек 1926 ж.
7. Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов қыркүйек 1926 ж. — қаңтар 1935 ж.
8. Теймур Махмұтоғлы Әлиев маусым 1935 ж. — тамыз 1936 ж.
9. Жанайдар Садуақасұлы тамыз 1936 ж. — сәуір 1937 ж.
10. Сүлеймен Есқараев мамыр 1937 ж. — тамыз 1937 ж.
11. Василий Никифорович Лазарев қыркүйек 1937 ж. — маусым 1938 ж.
12. Иван Семенович Климентьев шілде 1938 ж. — желтоқсан 1941 ж.
13. Александр Петрович Заговельев сәуір 1942 ж. — наурыз 1946 ж.

Халық комиссарлары кеңесі төрағасының орынбасарлары — Еңбек және Қорғаныс кеңесінің төрағалары

ҚАКСР халық комиссарлары кеңесі қарамағындағы Еңбек және Қорғаныс кеңесі 1921 жылы 14 қаңтарда ҚАКСР халық комиссарлар кеңесінің комиссиясы ретінде құрылды. 1923 жылы қыркүйекте ҚАКСР халық комиссарлар кеңесі қарамағындағы Өлкелік шаруашылық мәжілісі болып өзгертілді.

1. Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев қазан 1920 ж. — қазан 1921 ж.
2. Арон Исакович Вайнштейн наурыз 1922 ж. — шілде 1923 ж.
3. Наум Михайлович Винокуров-Наумов шілде 1923 ж. — қыркүйек 1923 ж.

Халық комиссарлары кеңесі төрағасының орынбасарлары — Мемлекеттік жоспарлау комиссиясының төрағалары

Мемлекеттік жоспарлау комиссиясы 1921 жылы 19 қарашада ҚАКСР Еңбек және Қорғаныс Кеңесінің жиыны ретінде құрылды. 1965 жылы қазанда Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Мемлекеттік жоспарлау комитеті болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін жұмыс істеді.

1. Петр Бертулевич Журевский наурыз 1922 ж. — маусым 1922 ж.
2. Захар Львович Миндлин маусым 1922 ж. — тамыз 1922 ж.
3. Георгий Михайлович Дунаев қыркүйек 1922 ж. — [қараша] 1922 ж.
4. Захар Львович Миндлин желтоқсан 1922 ж. — қаңтар 1924 ж.
5. Семен Митрофанович Щербаков, міндетті уақытша атқарушы маусым 1924 ж. — тамыз 1924 ж.
6. Смағұл Сәдуақасов қыркүйек 1924 ж. — ақпан 1925 ж.
7. Абылай Серғазиұлы ақпан 1925 ж. — қыркүйек 1926 ж.
8. Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов қыркүйек 1926 ж. — қаңтар 1928 ж.
9. Александр Моисеевич Поволоцкий наурыз 1928 ж. — қазан 1929 ж.
10. Август Иванович Поднек қараша 1929 ж. — қыркүйек 1931 ж.
11. Исидор Борисович Маймин қазан 1931 ж. — сәуір 1933 ж.
12. Владимир Николаевич Андронников сәуір 1933 ж. — қаңтар 1937 ж.
13. Константин Яковлевич Рафальский қаңтар 1937 ж. — наурыз 1938 ж.
14. Павел Леонтьевич Смирнов наурыз 1938 ж. — маусым 1938 ж.
15. Михаил Сергеевич Королев маусым 1938 ж. — тамыз 1939 ж.
16. Виктор Георгиевич Мельников қыркүйек 1939 ж. — қараша 1940 ж.
17. Ғабдолла Шоланов қараша 1940 ж. — сәуір 1942 ж.
18. Павел Михайлович Дунаев сәуір 1942 ж. — маусым 1943 ж.
19. Ыбрайым Таусиқұлы Тәжиев маусым 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Халық шаруашылығы орталық кеңесі (ХШОК)

1923 жылы 31 желтоқсанда РКФСР халық шаруашылығы Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен ҚАКСР өнеркәсіптік бюросы негізінде құрылды. 1932 жылы 27 қаңтарда ҚАКСР ОАК мен ХКК қаулысының негізінде қызметтері мен бағынысты мекемелері ҚАКСР жеңіл өнеркәсіп халық комиссариатына беріліп, таратылды.

1. Наум Михайлович Винокуров-Наумов желтоқсан 1923 ж. — ақпан 1924 ж.
2. Мұхтар Саматұлы наурыз 1924 ж. — ақпан 1925 ж.
3. Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов ақпан 1925 ж. — қыркүйек 1926 ж.
4. Әзімбай Лекеров қыркүйек 1926 ж. — мамыр 1927 ж.
5. Қабылбек Сарымолдаев мамыр 1927 ж. — сәуір 1928 ж.
6. Федор Данилович Корнюшин сәуір 1928 ж. — ?
7. Аспандияр Кенжин ақпан 1929 ж. — қазан 1929 ж.
8. Михаил Васильевич Батраков мамыр 1930 ж. — ақпан 1931 ж.
9. Яков Петрович Беликов наурыз 1931 ж. — қаңтар 1932 ж.

Жұмысшы-шаруа инспекциясы халық комиссариаты

1920 жылы қазанда Қырғыз өлкесінің жұмысшы-шаруа инспекциясы комиссариаты негізінде құрылды. 1924 жылы ақпанда РК(б)П Қырғыз өлкелік бақылау комиссиясымен біріктірілді. 1934 жылы ақпанда таратылды.

1. Николай Иванович Баландин қазан 1920 ж. — маусым 1921 ж.
2. Сергей Дмитриевич Сергеев маусым 1921 ж. — қазан 1921 ж.
3. Әлиасқар Меңдиярұлы Әлібеков қазан 1921 ж. — қаңтар 1924 ж.
4. Александр Дмитриевич Авдеев ақпан 1924 ж. — [қараша] 1925 ж.
5. Иван Титович Морозов қараша 1925 ж. — [ақпан 1928 ж.]
6. Иван Анфильевич Богданов ақпан 1928 ж. — қаңтар 1931 ж.
7. Андрей Яковлевич Фектер ақпан 1931 ж. — қазан 1932 ж.
8. Яков Георгиевич Егоров қаңтар 1933 ж. — ақпан 1934 ж.

Мемлекеттік бақылау халық комиссариаты

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі төралқасының 1940 жылғы 5 қазандағы Жарлығы негізінде Қазақ КСР халық комиссарлар кеңесінің 1940 жылғы 27 қарашадағы қаулысымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР мемлекеттік бақылау министрлігі болып қайта құрылып, 1958 жылға дейін қызмет етті.

1. Ақметжан Қойшығұлов қараша 1940 ж. — ақпан 1942 ж.
2. Петр Григорьевич Орехов сәуір 1942 ж. — қаңтар 1943 ж.
3. Ақай Оңғарбайұлы қаңтар 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Ішкі істер халық комиссариаты (ІІХК)

БОАК мен РКФСР халық комиссарлар кеңесінің 1920 жылғы 26 тамыздағы декретінің негізінде 1920 жылы қазанда құрылды. 1927 жылы тамызда КСРО халық комиссарлар кеңесінің 1927 жылғы 5 маусымдағы № 33 қаулысымен ҚАКСР Орталық әкімшілік басқармасы болып қайта құрылды. 1929 жылы тамызда екінші рет құрылды. 1930 жылы желтоқсанда таратылды. КСРО ІІХК № 003 бұйрығымен 1937 жылы қаңтарда қайта құрылды. КСРО Жоғарғы Кеңесі төралқасының 1941 жылғы 20 шілдедегі Жарлығымен 1943 жылы сәуірде ІІХК-нан бөлініп шыққан Мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссариатымен біріктірілді. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Ішкі істер министрлігі болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

Бірінші құрылымы (қазан 1920 ж. — тамыз 1927 ж.)

1. Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев қазан 1920 ж. — қазан 1921 ж.
2. Әбдірахман Әйтиев қазан 1921 ж. — қаңтар 1924 ж.
3. Мұқаш Орынбаев қаңтар 1924 ж. — қараша 1924 ж.
4. Закария Мұкеев қараша 1924 ж. — мамыр 1925 ж.
5. Сүлеймен Есқараев мамыр 1925 ж. — тамыз 1927 ж.

Екінші құрылымы (тамыз 1929 ж. — желтоқсан 1930 ж.)

1. Қасым Әуезов тамыз 1929 ж. — қазан 1930 ж.
2. Михаил Маркович Табакин, міндетті уақытша атқарушы қазан 1930 ж. — желтоқсан 1930 ж.

Үшінші құрылымы (қаңтар 1937 ж. — наурыз 1946 ж.)

1. Лев Борисович Залин қаңтар 1937 ж. — қаңтар 1938 ж.
2. Станислав Францевич Реденс қаңтар 1938 ж. — қаңтар 1939 ж.
3. Семен Николаевич Бурдаков қаңтар 1939 ж. — қазан 1940 ж.
4. Алексей Никитич Бабкин тамыз 1940 ж. — ақпан 1941 ж.
5. Федор Петрович Харитонов ақпан 1941 ж. — шілде 1941 ж.
6. Алексей Никитич Бабкин шілде 1941 ж. — мамыр 1943 ж.
7. Николай Кузьмич Богданов мамыр 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссариаты

1941 жылы ақпанда КСРО Жоғарғы Кеңесі төралқасының 1941 жылғы 3 ақпандағы Жарлығына сәйкес ІІХК-ның екі халық комиссариаттарына бөлінуі нәтижесінде құрылды. 1941 жылы шілдеде ІІХК мен Мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссариаты біріктірілді. 1943 жылы сәуірде ІІХК екі халық комиссариаты: ІІХК және Мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссариаты болып қайта құрылды. 1946 жылы 15 наурызда Мемлекеттік қауіпсіздік халық комиссариаты Мемлекеттік қауіпсіздік министрлігі болып қайта құрылды. 1953 жылы наурызда Ішкі істер және Мемлекеттік қауіпсіздік министрліктері қайтадан біріктірілді. 1954 жылдың ақпан-наурыз айларында Мемлекеттік қауіпсіздік комитеті (МҚК) құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

Бірінші құрылымы (ақпан-шілде 1941 ж.)

1. Алексей Никитич Бабкин ақпан 1941 ж. — шілде 1941 ж.

Екінші құрылымы (сәуір 1943 ж. — наурыз 1946 ж.)

1. Алексей Никитич Бабкин мамыр 1943 ж. — наурыз 1944 ж.
2. Сергей Иванович Огольцов сәуір 1944 ж. — желтоқсан 1945 ж.

Әділет халық комиссариаты

1920 жылы қазанда БОАК мен РКФСР халық комиссарлар кеңесінің 1920 жылғы 26 тамыздағы декретінің негізінде Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Әділет министрлігі болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

1. Ғұбайдолла Әлібеков қазан 1920 ж. — қазан 1921 ж.
2. Шафқат Мұхамеджанұлы Бекмұхамедов қазан 1921 ж. — қазан 1922 ж.
3. Мырзағұл Атаниязов қазан 1922 ж. — мамыр 1923 ж.
4. Нығмет Нұрмақұлы мамыр 1923 ж. — қыркүйек 1924 ж.
5. Нұртаза Ералин қыркүйек 1924 ж. — қараша 1924 ж.
6. Қанай Боранбаев қараша 1924 ж. — мамыр 1925 ж.
7. Сәдуақас Мәмбеев мамыр 1925 ж. — қаңтар 1928 ж.
8. Жанайдар Садуақасов қаңтар 1928 ж. — желтоқсан 1929 ж.
9. Боран Айтмағамбетов наурыз 1930 ж. — тамыз 1933 ж.
10. Абдолла Жармұхамедов қараша 1933 ж. — қаңтар 1935 ж.
11. Хамза Жүсіпбеков қаңтар 1935 ж. — ақпан 1936 ж.
12. Сүлеймен Есқараев ақпан 1936 ж. — тамыз 1936 ж.
13. Оразғали Бурабаев тамыз 1936 ж. — қазан 1937 ж.
14. Баймұхамет Шағыров қазан 1937 ж. — наурыз 1939 ж.
15. Шашан Оразбайұлы мамыр 1939 ж. — қаңтар 1943 ж.
16. Мырзақадыр Нұрбаев қаңтар 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Сыртқы істер халық комиссариаты

1944 жылғы 13 сәуірдегі Қазақ КСР Заңымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Сыртқы істер министрлігі болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

1. Төлеген Тәжібайұлы тамыз 1944 ж. — наурыз 1946 ж.

Қаржы халық комиссариаты

1920 жылы 19 қазанда БОАК мен РКФСР халық комиссарлар кеңесінің 1920 жылғы 26 тамыздағы Декретінің негізінде Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Қаржы министрлігі болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

1. Нестор Григорьевич Калашников қазан 1920 ж. — ақпан 1922 ж.
2. Сергей Сергеевич Генералов наурыз 1922 ж. — маусым 1922 ж.
3. Александр Федорович Кокушкин маусым 1922 ж. — маусым 1923 ж.
4. Исидор Борисович Мамырмин маусым 1923 ж. — мамыр 1926 ж.
5. Мұхамед-Хафиз Мырзағалиев мамыр 1926 ж. — қаңтар 1930 ж.
6. Мұқаш Орынбаев қаңтар 1930 ж. — қазан 1933 ж.
7. Василий Иванович Бессонов, міндетті уақытша атқарушы қазан 1933 ж. — қаңтар 1935 ж.
8. Ілияс Ысмайылұлы Молдажанов қаңтар 1935 ж. — тамыз 1937 ж.
9. Ахмет Дәкішұлы Дауылбаев тамыз 1937 ж. — наурыз 1940 ж.
10. Иван Авксентьевич Шугайло, міндетті уақытша атқарушы наурыз 1940 ж. — маусым 1940 ж.
11. Арбап Нұрымұлы Сарынов маусым 1940 ж. — желтоқсан 1941 ж.
12. Иван Авксентьевич Шугайло желтоқсан 1941 ж. — наурыз 1946 ж.

Еңбек халық комиссариаты

1920 жылы қазанда БОАК мен РКФСР халық комиссарлар кеңесінің 1920 жылғы 26 тамыздағы декретінің негізінде Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес құрылды. КСРО ОАК, КСРО ХКК және Бүкілодақтық кәсіподақтар орталық кеңесінің 1933 жылғы 23 маусымдағы қаулысы негізінде 1933 жылы қыркүйекте таратылды.

1. Исаак Михайлович Заромский қазан 1920 ж. — қазан 1922 ж.
2. Моисей Львович Фабрикант-Страховенко, міндетті уақытша атқарушы қазан 1922 ж. — сәуір 1923 ж.
3. Николай Гаврилович Паниев қыркүйек 1923 ж. — желтоқсан 1923 ж.
4. Александр Дмитриевич Авдеев желтоқсан 1923 ж. — ақпан 1924 ж.
5. Август Мартович Киндель ақпан 1924 ж. — қараша 1924 ж.
6. Мұхаметқали Қойшыбайұлы Тәтімов қараша 1924 ж. — мамыр 1928 ж.
7. Тұрсынбек Боранбаев мамыр 1928 ж. — қыркүйек 1931 ж.
8. Шаяхмет Шамұхамедұлы Жармұхамедов тамыз 1931 ж. — [мамыр] 1932 ж.
9. Ғайнолла Сұлтанғалиев мамыр 1932 ж. — мамыр 1933 ж.
10. Сәуір Атырауов мамыр 1933 ж. — шілде 1933 ж.

Әлеуметтік қамсыздандыру бойынша халық комиссариаты

1920 жылы қазанда БОАК мен РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1920 жылғы 26 тамыздағы декретінің негізінде Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Әлеуметтік қамсыздандыру министрлігі болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

1. Сақыпкерей Жармаұлы Арғыншиев қазан 1920 ж. — маусым 1921 ж.
2. Әліби Тоқжанұлы Жангелдин шілде 1921 ж. — мамыр 1925 ж.
3. Дәрібай Ханкерейұлы мамыр 1925 ж. — қазан 1925 ж.
4. Әліби Тоқжанұлы Жангелдин қазан 1925 ж. — қыркүйек 1928 ж.
5. Евдокия Степановна Хлыновская қыркүйек 1928 ж. — наурыз 1931 ж.
6. Анна Ивановна Ворожеева маусым 1931 ж. — шілде 1932 ж.
7. Рамазан Құрманғалиев шілде 1932 ж. — шілде 1933 ж.
8. Бейсенғали Әбдірахманов қараша 1933 ж. — мамыр 1937 ж.
9. Абдолла Әбдірахманұлы Асылбеков мамыр 1937 ж. — маусым 1937 ж.
10. Нағима Ыдырысқызы Арықова маусым 1937 ж. — шілде 1938 ж.
11. Сарби Рамазанқызы Иқтисамова шілде 1938 ж. — сәуір 1943 ж.
12. Оспанбай Елубаев сәуір 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Жеңіл өнеркәсіп халық комиссариаты

1932 жылы 1 ақпанда ҚАКСР ОАК мен Халық Комиссарлар Кеңесінің 1932 жылғы 27 қаңтардағы қаулысымен құрылды. 1934 жылы 9 қыркүйекте жойылды. Қазақ КСР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1936 жылғы 11 желтоқсандағы қаулысымен қайта құрылып, 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Жеңіл өнеркәсіп министрлігі болып қайта құрылды.

Бірінші құрылымы (ақпан 1932 ж. — қыркүйек 1934 ж.)

1. Яков Петрович Беликов ақпан 1932 ж. — маусым 1932 ж.
2. Дәрібай Ханкерейұлы тамыз 1932 ж. — шілде 1933 ж.
3. Хасан Қошанбаев шілде 1933 ж. — қыркүйек 1934 ж.

Екінші құрылымы (желтоқсан 1936 ж. — наурыз 1946 ж.)

1. Петр Федорович Астромович желтоқсан 1936 ж. — сәуір 1938 ж.
2. Шақпақ Артықбаев сәуір 1938 ж. — маусым 1938 ж.
3. Арбап Нұрымұлы Сарынов маусым 1938 ж. — маусым 1940 ж.
4. Нұрқан Сейітов шілде 1940 ж. — желтоқсан 1941 ж.
5. Арбап Нұрымұлы Сарынов желтоқсан 1941 ж. — ақпан 1943 ж.
6. Мырзахмет Жексенғалиұлы Бекжанов ақпан 1943 ж. — тамыз 1943 ж.
7. Әмір Ержанұлы тамыз 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Жергілікті өнеркәсіп халық комиссариаты

Бүкілресейлік Орталық Атқару Комитетінің 1934 жылғы 20 тамыздағы және 1934 жылғы 9 қыркүйектегі ҚазОАК жарлығымен Жеңіл өнеркәсіп халық комиссариаты негізінде 1934 жылы 20 қыркүйекте ҚАКСР Халық Комиссарлар Кеңесі қарамағында құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Жергілікті өнеркәсіп министрлігі болып қайта құрылды.

1. Петр Федорович Астромович қыркүйек 1934 ж. — қыркүйек 1936 ж.
2. Атлаш Алпысбайұлы Кәлменов қыркүйек 1936 ж. — қаңтар 1938 ж.
3. Николай Петрович Терехов ақпан 1938 ж. — маусым 1938 ж.
4. Михаил Арсентьевич Скородумов маусым 1938 ж. — шілде 1938 ж.
5. Мырзахмет Жексенғалиұлы Бекжанов шілде 1938 ж. — ақпан 1940 ж.
6. Иван Корнеевич Голубев, міндетті уақытша атқарушы наурыз 1940 ж. — тамыз 1940 ж.
7. Сейітбай Әлменов тамыз 1940 ж. — шілде 1941 ж.
8. Қамал Қадыржанұлы шілде 1941 ж. — қазан 1942 ж.
9. Аббас Омарұлы Өтембаев қазан 1942 ж. — маусым 1943 ж.
10. Алексей Степанович Новиков қазан 1942 ж. — маусым 1943 ж.
11. Борис Данилович Нагаев ақпан 1946 ж. — наурыз 1946 ж.

Тоқыма өнеркәсібі халық комиссариаты

1939 жылы 9 қыркүйекте Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының Жарлығымен құрылды, 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Тоқыма өнеркәсібі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Михаил Сергеевич Королев қыркүйек 1939 ж. — қаңтар 1941 ж.
2. Александр Семенович Орлов қаңтар 1941 ж. — қыркүйек 1943 ж.
3. Виктор Иванович Бондаренко қазан 1943 ж. — мамыр 1945 ж.
4. Виктор Михайлович Пелевин мамыр 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Тамақ өнеркәсібі халық комиссариаты

КСРО Халық Комиссарлары Кеңесінің 1937 жылғы 3 қаңтардағы қаулысымен және БК(б)П ОК 1936 жылғы 21 қыркүйектегі шешімімен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Тамақ өнеркәсібі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Александр Наумович Яхнович қыркүйек 1936 ж. — наурыз 1938 ж.
2. Иван Александрович Боровых, міндетті уақытша атқарушы наурыз 1938 ж. — сәуір 1938 ж.
3. Иван Васильевич Курицын сәуір 1938 ж. — мамыр 1938 ж.
4. Есен Досымұлы шілде 1938 ж. — мамыр 1940 ж.
5. Федор Меркурьевич Тютюков шілде 1940 ж. — наурыз 1945 ж.
6. Мәжікен Есенұлы Бутин наурыз 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Ет және сүт өнеркәсібі халық комиссариаты

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1939 жылғы 28 ақпандағы Жарлығымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Ет және сүт өнеркәсібі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Жармұхамбет Мірманов сәуір 1939 ж. — шілде 1940 ж.
2. Ысқақ Мықтыбайұлы шілде 1940 ж. — наурыз 1943 ж.
3. Қазтай Едігеұлы шілде 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Балық өнеркәсібі халық комиссариаты

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1939 жылғы 28 ақпандағы Жарлығымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Балық өнеркәсібі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Шайқы Әбішев наурыз 1939 ж. — тамыз 1941 ж.
2. Петр Иванович Власов, міндетті уақытша атқарушы тамыз 1941 ж. — мамыр 1942 ж.
3. Қайрош Тастайбеков мамыр 1942 ж. — ақпан 1944 ж.
4. Мырзахмет Жексенғалиұлы Бекжанов ақпан 1944 ж. — желтоқсан 1945 ж.
5. Георгий Лазаревич Бахарев, міндетті уақытша атқарушы желтоқсан 1945 ж. — қаңтар 1946 ж.

Орман өнеркәсібі халық комиссариаты

1937 жылы 4 қаңтарда КСРО ОАК 1937 жылғы 3 қаңтардағы қаулысы негізінде Қазақ ОАК қаулысымен құрылды.1946 жылы наурызда Қазақ КСР Орман өнеркәсібі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Андрей Валентинович Гумен қаңтар 1937 ж. — мамыр 1938 ж.
2. Арал Қазыұлы шілде 1938 ж. — маусым 1940 ж.
3. Өтеген Жанұзақов маусым 1940 ж. — тамыз 1942 ж.
4. Хасен Байұзақұлы тамыз 1942 ж. — ақпан 1945 ж.
5. Тәліпбай Байбосынов наурыз 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Жергілікті отын өнеркәсібі халық комиссариаты

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының Жарлығы мен Қазақ КСР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1943 жылғы 7 шілдедегі қаулысы негізінде құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР жергілікті отын өнеркәсібі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Аббас Омарұлы Өтембаев шілде 1943 ж. — наурыз 1946 ж.

Егін шаруашылығы халық комиссариаты

1920 жылы 12 қазанда Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес БОАК мен РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1920 ж. 26 тамыздағы Декретінің негізінде құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР егіншілік министрлігі болып қайта құрылды.

1. Василий Николаевич Харлов қазан 1920 ж. — тамыз 1921 ж.
2. Шәкір Ғалиұлы Дивеев тамыз 1921 ж. — қазан 1922 ж.
3. Досқұл Темірәлиұлы қазан 1922 ж. — желтоқсан 1923 ж.
4. Әлиасқар Меңдиярұлы Әлібеков қаңтар 1924 ж. — қыркүйек 1926 ж.
5. Жақпар Сұлтанбекұлы қыркүйек 1926 ж. — қазан 1927 ж.
6. Кәрім Досжанұлы Тоқтабаев желтоқсан 1927 ж. — қыркүйек 1931 ж.
7. Қабылбек Сарымолдаев қыркүйек 1931 ж. — тамыз 1933 ж.
8. Нығметулла Сырғабекұлы қыркүйек 1933 ж. — қазан 1937 ж.
9. Тәттіғали Қожанов желтоқсан 1937 ж. — тамыз 1938 ж.
10. Әшімбек Жүнісбекұлы Бектасов тамыз 1938 ж. — наурыз 1940 ж.
11. Ахмет Дәкішұлы Дауылбаев наурыз 1940 ж. — наурыз 1946 ж.

Астық және мал шаруашылығы кеңшарлары халық комиссариаты

Қазақ Орталық Атқару Комитетінің 1937 жылғы 4 қаңтардағы қаулысымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР кеңшарлар министрлігі болып қайта құрылды.

1. Хаким Дүйсенов қыркүйек 1936 ж.’ — қазан 1937 ж.
2. Есен Есенбаев қазан 1937 ж. — шілде 1938 ж.
3. Осман Ғалиұлы Жұмағұлов шілде 1938 ж. — қазан 1939 ж.
4. Айтыкен Қадырбеков қазан 1939 ж. — желтоқсан 1941 ж.
5. Әшімбек Жүнісбекұлы Бектасов қаңтар 1942 ж. — қазан 1942 ж.
6. Николай Ефимович Бабкин қараша 1942 ж. — қаңтар 1945 ж.
7. Сүлеймен Халилұлы Ғафиатуллин қыркүйек 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Техникалық дақылдар халық комиссариаты

1945 жылы 12 желтоқсанда Қазақ КСР Халық Комиссарлар Кеңесінің қаулысымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Техникалық дақылдар министрлігі болып қайта құрылды.

1. Ахметбек Мұхамедиарұлы Қыстауов желтоқсан 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Су шаруашылығы халық комиссариаты

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1940 жылғы 25 ақпандағы Жарлығы негізінде құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Су шаруашылығы министрлігі болып қайта құрылды.

1. Әшімбек Жүнісбекұлы Бектасов наурыз 1940 ж. — қаңтар 1942 ж.
2. Александр Михайлович Рыбаков қаңтар 1942 ж. — қазан 1945 ж.
3. Ысмайыл Әбдірасулұлы Юсупов қазан 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Автомобиль көлігі халық комиссариаты

1939 жылы 19 шілдеде Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Төралқасының Жарлығымен құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Автомобиль көлігі министрлігі болып қайта құрылды.

1. Ақметжан Қойшығұлов шілде 1939 ж. — тамыз 1940 ж.
2. Дмитрий Валерьянович Попов қазан 1940 ж. — желтоқсан 1941 ж.
3. Иван Григорьевич Гаврилов қаңтар 1942 ж. — наурыз 1946 ж.

Сауда халық комиссариаты

1924 жылы 31 мамырда ҚырОАК 1924 жылғы 31 мамырдағы Жарлығымен ҚАКСР Ішкі сауда халық комиссариаты құрылды. 1926 жылы наурызда ҚАКСР Ішкі және сыртқы сауда халық комиссариаты болып қайта құрылды. 1931 жылы 10 қаңтарда ҚАКСР-ның Қамсыздандыру халық комиссариаты болып өзгертілді. 1934 жылдың 14 қыркүйегінде таратылған ҚАКСР Қамсыздандыру халық комиссариаты негізінде қайта құрылды. 1938 жылы наурызда ҚАКСР Сауда халық комиссариаты болып өзгертілді. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Сауда министрлігі болып қайта құрылды.

Бірінші құрылымы (мамыр 1924 ж. — наурыз 1926 ж.)

1. Аспандияр Кенжин маусым 1924 ж. — наурыз 1926 ж.

Екінші құрылымы (наурыз 1926 ж. — қаңтар 1931 ж.)

1. Аспандияр Кенжин наурыз 1926 ж. — қаңтар 1928 ж.
2. Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов қаңтар 1928 ж. — сәуір 1930 ж.
3. Шәкір Ғалиұлы Дивеев сәуір 1930 ж. — қараша 1930 ж.
4. Абдолла Ахметұлы Розыбакиев қараша 1930 ж. — қаңтар 1931 ж.

Үшінші құрылымы (наурыз 1926 ж. — қаңтар 1931 ж.)

1. Шәкір Ғалиұлы Дивеев қыркүйек 1934 ж. — сәуір 1937 ж.
2. Сергей Федорович Степанов тамыз 1937 ж.
3. Сұлтан Сапиұлы Ахметжанов тамыз 1937 ж. — желтоқсан 1937 ж.
4. Есен Досымұлы желтоқсан 1937 ж. — шілде 1938 ж.
5. Шопан Қоныспаев шілде 1938 ж. — сәуір 1939 ж.
6. Құрманғали Жанатұлы Мыржықов сәуір 1939 ж. — маусым 1941 ж.
7. Василий Алексеевич Белый маусым 1941 ж. — сәуір 1942 ж.
8. Ілияс Омаров сәуір 1942 ж. — қаңтар 1945 ж.
9. Василий Алексеевич Белый ақпан 1945 ж. — маусым 1945 ж.
10. Махмұт Сапарғалиев маусым 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Азық-түлік халық комиссариаты

1920 жылы қазанда ҚырОАК 1920 жылғы 14 қазандағы қаулысы негізінде құрылды. 1924 жылғы 8 мамырдағы ҚырОАК қаулысы негізінде таратылды.

1. Иван Денисович Мартынов қазан 1920 ж. — қараша 1920 ж.
2. Лев Соломонович Марголин қараша 1920 ж. — [қазан 1921 ж.]
3. Мұхтар Саматұлы Саматов қазан 1921 ж. — наурыз 1924 ж.

Қамсыздандыру халық комиссариаты

РКФСР Қамсыздандыру халық комиссариатының 1930 жылғы 15 желтоқсандағы қаулысымен ҚАКСР Ішкі және сыртқы сауда халық комиссариатының негізінде құрылды. 1934 жылы қыркүйекте таратылды.

1. Абдолла Ахметұлы Розыбакиев қаңтар 1931 ж. — қаңтар 1932 ж.
2. Нығметулла Сырғабекұлы қаңтар 1932 ж. — ақпан 1932 ж.
3. Жүсіпәлі Ермұхамедұлы Нұршанов ақпан 1932 ж. — маусым 1932 ж.
4. Николай Петрович Жалнин маусым 1932 ж. — қыркүйек 1933 ж.
5. Александр Наумович Яхнович қазан 1933 ж. — қыркүйек 1934 ж.

Коммуналдық шаруашылық халық комиссариаты

1931 жылы шілдеде БОАК мен РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1931 жылғы 20 шілдедегі қаулысына сәйкес ҚАКСР Халық Комиссарлары Кеңесі қарамағындағы Коммуналдық шаруашылық бас басқармасының негізінде құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Коммуналдық шаруашылық министрлігі болып қайта құрылды.

1. Валентин Самойлович Либерман шілде 1931 ж. — ақпан 1932 ж.
2. Николай Алексеевич Кадочкин ақпан 1932 ж. — шілде 1933 ж.
3. Сергей Дмитриевич Джинчаридзе, міндетті уақытша атқарушы шілде 1933 ж. — қазан 1933 ж.
4. Григорий Лукьянович Гаврилов, міндетті уақытша атқарушы қазан 1933 ж. — қараша 1933 ж.
5. Павел Борисович Пострейтер қараша 1933 ж. — шілде 1937 ж.
6. Ыбрайым Таусиқұлы Тәжиев маусым 1937 ж. — сәуір 1938 ж.
7. Хасен Байұзақұлы сәуір 1938 ж. — қаңтар 1939 ж.
8. Дмитрий Александрович Сырцов маусым 1939 ж. — тамыз 1944 ж.
9. Махмұт Сапарғалиев тамыз 1944 ж. — маусым 1945 ж.
10. Сергей Федорович Эпиктетов маусым 1945 ж. — наурыз 1946 ж.

Ағарту ісі халық комиссариаты

1920 жылы қазанда РКФСР ОАК мен Халық Комиссарлар Кеңесінің 1920 жылғы 26 тамыздағы декретінің негізінде Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Ағарту министрлігі болып қайта құрылды.

1. Ахмет Байтұрсынұлы қазан 1920 ж. — қазан 1921 ж.
2. Аспандияр Кенжин қазан 1921 ж. — қазан 1922 ж.
3. Нұғыман Залиев қазан 1922 ж. — желтоқсан 1924 ж.
4. Ілияс Құлжанұлы Темірбеков желтоқсан 1924 ж. — ақпан 1925 ж.
5. Смағұл Сәдуақасов наурыз 1925 ж. — наурыз 1927 ж.
6. Кәрім Досжанұлы Тоқтабаев наурыз 1927 ж. — қараша 1927 ж.
7. Ораз Қыйқымұлы Жандосов қараша 1927 ж. — маусым 1929 ж.
8. Нұғман Сәрсенұлы Манаев шілде 1929 ж. — маусым 1930 ж.
9. Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев маусым 1930 ж. — маусым 1933 ж.
10. Темірбек Қараұлы Жүргенов маусым 1933 ж. — шілде 1937 ж.
11. Біржан Манкин қазан 1937 ж. — қараша 1937 ж.
12. Сұлтан Сүйінішәлин желтоқсан 1937 ж. — маусым 1938 ж.
13. Мұқамеджан Әбдіқалықов маусым 1938 ж. — наурыз 1941 ж.
14. Төлеген Тәжібайұлы Тәжібаев наурыз 1941 ж. — желтоқсан 1941 ж.
15. Әбдіхамит Ібінияұлы Сембаев желтоқсан 1941 ж. — наурыз 1946 ж.

Денсаулық сақтау халық комиссариаты

1920 жылы 12 қазанда Қазақстан Кеңестерінің 1-(құрылтай) съезінің қарарына сәйкес БОАК мен РКФСР Халық Комиссарлар Кеңесінің 1920 жылдың 26 тамызындағы Декретінің негізінде құрылды. 1946 жылы наурызда Қазақ КСР Денсаулық сақтау министрлігі болып қайта құрылып, 1991 жылдың желтоқсанына дейін қызмет етті.

1. Михаил Сергеевич Шамов қазан 1920 ж. — мамыр 1928 ж.
2. Мұхаметқали Қойшыбайұлы Тәтімов мамыр 1928 ж. — маусым 1930 ж.
3. Бейсенғали Әбдірахманов маусым 1930 ж. — мамыр 1931 ж.
4. Санжар Сейітжафарұлы Асфендиаров мамыр 1931 ж. — шілде 1933 ж.
5. Марк Григорьевич Донской, шілде 1933 ж. — [қыркүйек] 1933 ж.
6. Қалап Құлсартов қазан 1933 ж. — шілде 1936 ж.
7. Хасен Нұрмұхамедов шілде 1936 ж. — қазан 1937 ж.
8. Ишанбай Қарақұлов қараша 1937 ж. — маусым 1939 ж.
9. Семен Алексеевич Чесноков маусым 1939 ж. — наурыз 1946 ж.

Әдебиет

• Қазақстан наркомдары, 1920—1946 жж: өмірбаяндық анықтамалық. Алматы 2007

Сілтеме

• Номенклатура Казахстана. 800 персон