Қазы Байза күмбезі

Қазы Байза күмбезі, 18 – 20 ғасырларда күйдірілген қызыл кірпіштен тұрғызылған архитектуралық кешен. Сайрам ауылында орналасқан. Жалпы жобасы шаршыланып келіп (4,85, 64,8 м), төбесі күмбезделіп өрілген. Жалпы Қазы Байза күмбезі нақышты өрнектермен айшықталып, әсем қаланған. Күмбез өзінің құрылымы жағынан және керегелерінің қалануы мен қабырға өрнектерінің сипаты тұрғысынан сол аймақтағы Қарахан әулеті кезеңіндегі және орта ғасырлардағы сәулет ескерткіштеріне ішінара ұқсастығы бар (мысалы, Айша-Бибі, Алаша, Жошы хан ескерткіштері және Аяққамыр). Қайта өңдеу кезінде нақышты өрнектері сылақ астында қалған. 20 ғ. басында оңт. жағынан ғибадат жасайтын бөлме қосылып, салынған. Негізгі ғимараттық алдыңғы беті құбыла тарапына бағытталған. Кіре берісінде жеке ғибадатқа арналған екі кішкене бұрыштық бөлмелері бар. Ғимарат қаңылтыр жабынмен жабылған. Ә. Төлебиев