Қапшықталған рецепторлар

Қапшықталған рецепторлар — сыртынан сезгіш глиялық қабықпен және оның сыртындағы қабаттасып жатқан дәнекер ұлпалық тақташалардан құралған қапшықпен қапталған сезімтал нейроциттер дендриттерінің соңғы сезімтал ұштары. Қапшықталған рецепторлар негізінен мүшелердің дәнекер ұлпалық қабаттарында орналасып, қысымдық тітіркеністерді қабылдайды. Бұларға сезгіш денешіктер (Мейснер денешігі), пластинкалық денешіктер (Фатер-Пачини денешігі), жыныс мүшелеріндегі денешіктер (Догель денешігі), баданаша денешіктер (Гольджи-Маццони денешіктері), соңғы колбалар (Краузе колбасы), жүйке-ет ұршықтары жатады. Осылардың ішінде құрылысы жете зерттелгені пластинкалық денешіктер. Пластинкалық денешікте сезімтал нейроциттер дендриттерінің соңғы жүйке ұштары сыртынан сезгіш глиялық жасушалармен қапталып, денешіктің ішкі баданасын түзеді. Ішкі бадана сыртынан қосымша қабаттасқан дәнекер ұлпалық пластинкалардан құралған қапшықпен қапталған. Дәнекер ұлпалық пластинкаларды фибробласттар қатарлары мен коллаген талшықтарының шоғырлары құрайды. ішкі бадана мен сыртқы қапшық аралығында орналасқан жүйкелік глиоциттер, дендриттердің біліктік цилиндрлерінің соңғы ұштарымен синапс арқылы байланыс түзеді. Пластинкалық денешіктер ұлпалардағы қысымды қабылдайды. Олар ішкі мүшелер қабырғаларында, тірек-қимыл аппараты мүшелерінің дәнекер ұлпалық аралықтарында, лимфа түйіндерінде, эндокринді бездерде кездеседі. Пластинкалық денешіктердің мөлшері жануарлардың түрлеріне, жасына, орналасқан мүшелеріне байланысты 0,1 мм-ден 6 мм-ге дейін өзгеріп отырады. Басқа денешіктердің құрылысы да пластинкалық денешіктер құрылысына ұқсас. Жүйке-ет ұршығы бұлшықет талшықтарындағы сезімтал нейроциттер дендриттерінің соңғы тармақтары. Сезімтал жүйке ұштары бұлшықет талшығын сыртынан ұршық тәрізді шырмап, сыртынан дәнекер ұлпалық қапшықпен қапталған.^[1]