Қараматау
| Қараматау | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||
|
Қараматау (лат. Camphorosma) [1] - алабұталар тұқымдасына жататын көп жылдық жартылай бұта және бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы.
Өсетін жері мен таралу аймағы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Жерорта теңізінің аймағынан бастап Орта Азияның шөлейтті жерлер мен тақырларда, тастақты шатқалдарда өсетін 10 түрі белгілі.
Қазақстанның өзен мен көл жағалауларында, сор мен сортаң жерлерде, қиыршықтасты тау беткейлерінде өсетін 3 түрі кездеседі:
- Марсель қараматауы (Camphorosma monspeliaca)
- Лессинг қараматауы (Camphorosma lessingii)
- Жоңғар қараматауы (Camphorosma songorica)
Ботаникалық сипаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Биіктігі 15-50 см, сабағы жұмыр, көп бұтақты, түкті болып біткен.
- Үшкір біз тәрізді немесе жіп тәрізді жапырақтары кезектесіп орналасқан.
- Гүлдері қос жынысты, жапырақтың қолтығынан шығады. Гүлшоғыры - тығыз орналасқан масақ. Гүлсерігі аздап түкті, қысыңқы, 4 тісті. Шілде-қыркүйек айларында гүлдеп, жемістенеді.
- Тұқымдары таға тәрізді, белокқа бай.
Қолданысы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қараматау - мал азықтық шөптер, оны түйе, қой, ешкі жейді.
Марсель қараматауының құрамында 0,2%-ға жуық эфир майы бар, сондықтан оның несеп жүргізетін, тер шығаратын және жарақат жазатын қасиеті бар. Шөбінің тұнбасымен денедегі жараны жуып, ісіктерді булайды.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5