Қаратөс торғай
Қаратөс торғай – ашық түсті, дене пішіні үй торғай пішініне ұқсас, салмағы 23 – 38 г шамасындағы құс. Қаратөс торғай Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік-шығысында мекендеп, Солтүстік Африка мен Оңтүстік Азияда қыстайды. Тек қана өздері емес, балапандарын да пісіп жетілмеген дәнмен қоректендіреді. Қазақстанға сәуірдің аяғы мен мамырдың басында ұшып келіп, қыркүйек-қазан айларында ұшып кетеді.[1] Қаратөс торғай- үй торғайға өте ұқсас құс. Аналықтарын қашықан анықтау оңай емес. Оның есесіне көрнекті аталығы үй және қылаң торғайдан жақсы ажыратылады. Қаратөс торғайдың төбесі- қоңыр ( сұр емес), бауыр жағындағы қара түс тек қана жемсауында емес, айқын бойлай созылған аламыш түрінде екі бүйірінде де жақсы дамыған. Қылығы және даусы- үй және қылаң торғайдікі сияқты.
Мекен етуі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Солтүстік Африкада және Орталық Азияны қосып, Азияның оңтүстік өңірлерінде қоныстанды.Қазақстанда оңтүстік-шығыста Сырдариядан Алакөл қазақшұңқырна дейін кең таралған. Африкада және оңтүстік Азияда қыстайды, дегенмен кейбір дарақтары қыстың жылы кезінде ұялау орындарында да Қазақстанда кездесті. Қазақстанда көктемде кешеуілдеп, сәуірдің аяғында- мамырдың басында ұшып келеді. Негізгі азығы болып табылатын дәнді дақылдар егісіне көршілес әрқашан үлкен шоғыр түзіп, орын тебеді.
Өмір сүру дағдысы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шоғырда бұл құстардың бірнеше мыңдаған жұбы болады және орман алқабында бірнеше шақырымдарға созылады. Мұндай шоғырда бір ағаштың басынан осы жылғы әп-сәттік құрғақ шөп бойынша жақсы танып білуге болатын 130-ға дейін шар тәрізді орасан үлкен қаратөс (және қылаң) торғайдың ұяларынан негізгі айырмашылығы – қаратөс торғайдың ұясында құстар мамығынан және қауырсындарынан төсеніштің болмауы . Салындыдағы 4-5 (7-ге дейін) сирек теңбілді көгілдір ақ жұмыртқаларды аталығы мен аналығы 11-14 күн басады. Екеуі бірлесіп, екі аптадай балапандарды қоректендіреді. Басқа торғайлардын айырмашылығы- қаратөс торғайлар балапандарына тек қана бунақденелілерді емес , сүттеніп-балауызданып піскен кезендегі дәнді – дақылдар тұқымын тасиды, сөйтіп ауыл шаруашылығына орасан зор зияг келтіреді.
Зияны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қаратөс торғайлар зиянкестігі жөнінен өз туысының өкілдері арасында бірінші орында тұр. Сондықтан оларға қарсы ұдайы санын шектейтін іс жүзінде шаралар- шоғыр химиялық өңдеуден өткізу немесе орғайлар қоректендірілетін орындардан көшіру шаралары қолданылады. Ресми өшіру деректер бойынша тек қана 1962 жылы Жамбыл облысында -1,8 млн6 ал 1963 жылы 2 миллионнан астам торғайлар жойылған.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ «Қазақстандағы жануарлар әлемі» кітабы,«Алматыкітап» ААҚ, 2003 жыл. ISBN 9965-628-91-2
- ↑ мектеп энциклопедиясы "Құстар", А.Ф. Ковшарь, В.А.Ковшарь
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|