Қарағанды мемлекеттік университетінің қазақ тіл білімі кафедрасы

Қарағанды мемлекеттік университетінің қазақ тіл білімі кафедрасы 1996 ашылды. Кейін, университет ашылған жылы кафедра "Қазақ Тіл Білімі" деп аталды. Кафедраның алғашқы меңгерушісі филология ғылымының кандидаты, доцент Қалжан Кенжебайұлы Тұңғышбаев болды. Осы кезде кафедрада 7 ғылым кандидаты еңбек етті. Олар: Қ.К. Тұңғышбаев, Ф. К. Кенжебаев, Х.М. Нұрмұқанов. Кейін астанамыздағы жоғарғы оқу орындарынан ғылым докторлары Т. Р. Қордабаев, Ә. Қ. Құрышжанов, Қарағанды кооператив институтынан, университеттің "Жалпы тіл білімі" кафедрасынан аға оқытушылар Т. Қ. Смайылов, М. Е. Ержановтар ауысып, кафедра оқытушыларының саны артты. Осы тұста, яғни 1972- 1985 жылдар арасында, кадрларының ғылыми деңгейі жағынан кафедра университеті ең алдыңғы қатардағылардың бірі болды. Осыған байланысты кафедра жанынан аспирантура ашылып, университетті үздік бітіргендерден 5 студент оқуға қабылданды. Бұлардың арасынан Ж. А. Жақыпов, Ш. Ш. Жалмахановтар белгіленген мерзім ішінде ғылыми зерттеулерін аяқтап, кандидат диссертацияларын қорғап шықты. Қазір Ж. А. Жақыпов - аға ғылыми қызметкер, ал Ш. Ш. Жалмаханов бекітілген докторлық дисссертацияның тақырыбы бойынша ізденіс жұмыстарын жүргізуде.

Мұндай күрделі зерттеу жұмыстарымен кафедра доценттері Б. А. Ахметбекова, А. Е.Жартыбаев, Т. Т: Пірімбетовтер де айналысуда. Кафедраның бүгінгі аспирантурасында 5 адам бар, ізденушілер саны бұдан екі есе көп. Бұларға білікті мамандар жетекшілік етуде. Ашылғаннан бері 25 жыл ішінде кафедра бойынша он шақты оқулық, әр тақырыптардағы оқу құралдары, монографиялар, көптеген әдістемелік әр алуан нұсқамалар жарық көрді. Олар: Т. Р. Қордабаевтың "Жалпы тіл білімі" оқулығы (1983), "Қазақ тіл білімінің қалыптасу, даму жолдары" оқу құралы (1987), X. М. Нұрмұқановтың "Сөз және шеберлік" аталатын монографиясы (1987), Е. М. Ержановтың "Мы изучаем казахский язык" оқулығы (1988), Ж. А. Жақыповтың" Аударматануды аңдату" оқу құралы (1993), кафедра мүшелері еңбектерінің "Тіл мен сөйлеу единицаларының қызметі" атты жинағы (1994), С. Р. Ыбыраев "Қазақ тілінің вокализмдері" (1995), "Қазақ тілінің дауыссыз дыбыстарының ерекшеліктері" (1985), "Бір буынды одағай сөздердің интонациясы" (1987), "Жай сөйлем интонациясы" (1989), "Еліктеу сөздердің семантикалық ерекшеліктері" (1990), Ш. Ш. Жалмахановтың "Қазіргі қазақ тіліндегі қосымшалардың анықтамалық сөздігі" (1996), "Көне түркі тілдеріндегі қосымшалардың анықтамалық сөздігі" (1996), "А. Байтұрсынұлы - қазақ лингвистикасы терминдерінің негізін салушы" (1996), көмекші және оқу-әдістемелік құралдары., Б. А. Ахметбекованың "Орыс топтарында оқитын қазақ студенттері орындайтын өздік жұмыстар" (1995), "Қазақша сөйлейік", "Қазақ тілін үйренушілерге арналған құрал" (1993) әдістемелік нұсқамалары, Ұ. О. Оспалақованың "Қазақ тілі фразеологиясы бойынша өткізілетін арнаулы семинар сабақтары" (1986), "Көркем шығарма тілін талдаудың кейбір құрадары" (1997), "Көркем тексті лингвистикалық талдау" (1997) атты еңбектер. 1995 жылдан кафедраны филология ғылымының докторы, Хайролла Мырзағалиұлы Нұрмұқанов басқарып келеді. Ал кафедра ашылғаннан бері төмендегі ғалымдар кафедра меңгеруші болып қызмет істейді: Ф. Кенжебаева (1972-76), С. Р. Ыбыраев (1980- 83), Т. Р. Қордабаев (1983-88), Т. Қ. Смайылов (1988-1991), Ж. А. Жақыпов (1991-1995). Қазір кафедрада 23 адам ұстаздық етеді, оның сегізі - ғылыми кандидат доцент, алтауы - аға оқытушы. Студенттерге білім беруді тереңдете түсу мақсатында, 10-нан астам арнайы курстардан дәріс оқылып, семинар сабақтары жүргізіледі. Бұлардың арасында "Қазақ тілі орфографиясы мен пунктуациясының қиындық келтіретін тұстары", "Сөзжасам проблемасы", "Қазақ ономастикасы проблемалық мәселелері", "Көркем тексті лингвистикалық тұрғыдан талдау", "Араб текстегі есімдер", "Араб, латын графикасына үйрету", "Синтаксистік күрделі бірлік", "Ақталған ғалымдардың тілдік мұралары" сияқты курс, семинарлар бар.

Кафедра жанында оқытушылардың ғылыми және әдістемелік, аспиранттар мен ізденушілердің семинарлары, студенттердің, ғылыми үйірмесі, проблемалық топ жұмыс істейді. Ынталы студенттерден құрылған осы топ Ш. Ш. Жалмаханов пен A. Е. Жартыбаевтардың жетекшілігімен "Қазақ тіліндегі қос сөздер сөздігін" жасау жұмысы қолға алынды. Кафедра Республикадағы жоғары оқу орндарының тиісті кафедраларымен, ҰҒА Тіл білімі институтымен тығыз творчестволық байланыста жұмыс істейді. Облыс көлеміндегі мектептерге теориялық, методикалық қамқорлық көрсетіп отырады.